امروزه بین‌المللی‌سازی به یکی از دغدغه‌های اصلی متولیان دانشگاه‌های برتر جهان بدل شده؛ چراکه بین‌المللی‌سازی شاهراهی برای کیفیت‌بخشی، برندسازی، درآمدزایی و اعتبار علمی دانشگاه‌هاست. بر همین اساس دانشگاه‌های مختلف دنیا سال‌های زیادی است قدم در این مسیر گذاشته‌اند؛ مسیری که دانشگاه‌های ایران نیز در آن حضور دارند. تاسیس واحدهای بین‌المللی در کشورهای مختلف، گواه تعهد و تلاش برای گسترش دانش و علم، فراسوی مرزهای ایران است. دانشگاه آزاد هم که این روزها 40 درصد بار آموزش عالی را به‌دوش می‌کشد تاسیس واحدهای برون‌مرزی را در صدر برنامههای خود قرار داده است. تاسیس واحد افغانستان وعراق هم در این راستا بوده است.
اما دانشگاه آزاد در قلب امارات متحده عربی نیز واحد دانشگاهی تاسیس کرده که سابقه آن به 20 سال پیش برمی‌گردد؛ واحدی که به‌عنوان تنها موسسه آموزش عالی ایران فعالیت می‌کند. این واحد دومین دانشگاه خارجی تاسیس‌‌‌شده در امارات است که با ارائه برنامههای آموزشی کیفی و بهره‌‌‌گیری از استادان مجرب به قطبی علمی در منطقه تبدیل شده است. دانشگاه آزاد امارات(دبی) تاکنون بیش از دوهزار دانشجو را تربیت کرده و حالا به‌گفته رضا فدای‌وطن رئیس دانشگاه آزاد واحدهای امارات حدود 570 دانشجو در آن مشغول به تحصیلند. فدای‌وطن در گفت‌وگو با «فرهیختگان» واحد امارات را نسبت به سایر دانشگاه‌ها دارای پنج ویژگی می‌داند. دریافت شهریه یک‌چهارم دانشگاه‌های خارجی، امکان اقامت، شروع تحصیل دانشجویان به زبان فارسی و آموزش زبان انگلیسی، ارائه مدرک بین‌المللی و امکان استفاده از اساتید بین‌المللی پنج مزیتی است که به‌گفته فدای‌وطن، واحد امارات را از سایر دانشگاه‌های خارجی متمایز می‌کند. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه از نظر می‌گذرانید.
واحد امارات از قدیمی‌ترین دانشگاه‌های خارجی این کشور محسوب می‌شود. تاکنون چند دانشجو از این واحد فارغ‌التحصیل شده‌اند و در حال حاضر چند دانشجوی درحال تحصیل دارد؟
واحد امارات دومین دانشگاه خارجی در این کشور است که بیش از 20 سال از فعالیتش می‌گذرد. همچنین این واحد در حال حاضر تنها دانشگاه ایرانی در امارات است که به‌صورت حضوری کلاس‌های خود را برگزار می‌کند. نزدیک به 570 دانشجو در این واحد دانشگاهی مشغول به تحصیلند که بخشی از این افراد ترددی‌اند، یعنی بخشی از کلاس‌های آنها در ایران و بخشی در امارات برگزار می‌شود. بخشی از دانشجویان نیز مقیمند که به‌صورت تمام‌وقت در دانشگاه آزاد واحد امارات مشغول به تحصیلند. مدارک‌مان نیز مدارک مورد تایید امارات است، یعنی مدرک اماراتی مانند سایر دانشگاه‌های امارات است. همچنین باید در این 20 سال بیش از دوهزار فارغ‌التحصیل داشته‌ایم.
درخصوص زیرساخت‌ها و فضای فیزیکی این واحد نیز توضیح دهید.
دانشگاه آزاد واحد امارات در نالژ ویلژ مستقر است. نالژ ویلژ یک شهرک دانشگاهی است که اکثر دانشگاه‌های خارجی در آن مستقرند. بقیه دانشگاه‌های خارجی در آکادمیک‌سیتی که بیرون‌شهر است، مستقرند. نالژ ویلژ یا «نالژ پارک» اصلی‌ترین و مهم‌ترین شهرک دانشگاهی امارات است که دانشگاه آزاد واحد امارات در این شهرک مستقر و دارای کلاس‌ها و امکانات آموزشی به‌روز است. در این شهرک برخی امکانات خاص خودمان است، یعنی متعلق به دانشگاه آزاد است و امکانات دیگر مانند آمفی‌تئاتر، فودکورت، داروخانه، هتل و... بین دانشگاه‌های خارجی مشترک است. ما برای دانشجویان خودمان لانژ اختصاصی داریم که می‌توانند بین و بعد از کلاس تفریحاتی مانند فوتبال‌دستی و پینگ‌پنگ و پذیرایی از خودشان را داشته باشند. کتابخانه بسیارخوبی داریم که متعلق به واحد امارات است.
در حال حاضر در چند رشته و چه مقاطعی دانشجو پذیرش می‌کنید؟
در سه رشته حقوق، مدیریت و معماری در مقاطع لیسانس و فوق‌لیسانس دانشجو جذب می‌کنیم، بنابراین آزمایشگاه نداریم، چون رشته‌هایی که در این واحد تدریس می‌شوند نیاز به آزمایشگاه ندارند، علاوه بر اینها دو رشته دیگر نیز درحال راه‌اندازی‌اند.
می‌توانیم بگوییم تعداد رشته‌های واحد امارات به پنج رشته می‌رسد. این رشته‌ها چه رشته‌هایی‌اند؟
بله، تعداد رشته‌هایمان به پنج‌رشته می‌رسد. در حال حاضر سه‌رشته در مقطع کارشناسی و کارشناسی‌ارشد داریم و درحال راه‌اندازی دو رشته پرستاری و تغذیه‌ایم.
ثبت‌نام در واحد امارات چگونه است؟ الان ثبت‌نام‌ها آغاز شده؟
ما از طریق کنکور دانشجو جذب نمی‌کنیم، بلکه جذب دانشجو براساس مصاحبه و بررسی مدارک است، بنابراین همیشه پذیرش دانشجو داریم. جذب دانشجو در واحد امارات مانند کنکور نیست که سالی یک یا دوبار باشد. البته ما در مقطع دکتری در سه‌رشته مدیریت حقوق و معماری نیز جذب دانشجو داریم که از طریق آزمون سراسری در کنکور داخل کشور است اما به‌صورت ترددی در دانشگاه واحد امارات حضور دارند.
ظرفیت پذیرش در هر رشته‌ای چند دانشجو است؟
ظرفیت پذیرش برای آزمون دکتری دست مرکز سنجش دانشگاه است اما در مقاطع کارشناسی و کارشناسی‌ارشد دست خودمان است و هیچ محدودیتی از سوی دولت امارات برای تعداد پذیرش دانشجو نداریم.
در ارتباط با اعضای هیات‌علمی نیز توضیح دهید. در واحد امارات چند هیات‌علمی مشغول به فعالیتند. این افراد از ایران در امارات حضور دارند؟
92 عضو هیات‌علمی در این واحد دانشگاهی مشغول به فعالیتند. به‌طورکلی واحدهای بین‌المللی هیات‌علمی تمام‌وقت استخدامی ندارند ولی قانون خوبی وجود دارد که براساس این قانون می‌توانیم از تمام اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌های داخل و خارج کشور استفاده کنیم که سابقه تدریس دارند. این قانون دست‌مان را باز گذاشته که بتوانیم بهترین اساتید را از بین استادان توانمند گلچین کنیم. ما اساتید را بیشتر از داخل امارات، یعنی افرادی که مقیم اماراتند، انتخاب می‌کنیم. دانشجویان ترددی نیز از اساتید داخل کشور استفاده می‌کنند، بنابراین هم از اساتید داخل کشور و هم از اساتید امارتی بهره می‌بریم.
دانشگاه آزاد در چند سال اخیر توجه ویژه‌ای به حوزه فناوری داشته است. شما در این حوزه نیز فعالیتی داشته‌اید؟
طبق قوانین کشور امارات ملزم شده‌ایم درس‌های هوش مصنوعی و تکنولوژی‌های جدید را به‌صورت عام در تمام درس‌ها و رشته‌ها داشته باشیم، بنابراین کارهایی را در این حوزه آغاز کرده‌ایم، ولی کاری که انجام می‌دهیم این است که پلی برای دانشگاه‌های داخل و خارج کشور برای انتقال تکنولوژی به داخل باشیم. از سوی دیگر دانشگاه‌های داخل را به خارج معرفی کنیم. بر همین اساس هرسال دو نمایشگاه در امارات برگزار می‌شود که یکی نمایشگاه جیتکس است که ازجمله بهترین نمایشگاه‌های فناوری اطلاعات محسوب می‌شود و تمام فناوری‌های روز دنیا در آن نمایش داده می‌شوند و موردبررسی قرار می‌گیرند. ما هرسال در این نمایشگاه غرفه داریم و مسئولان دانشگاه آزاد، دانشگاه‌های داخل کشور خود را به‌صورت گلچین انتخاب می‌کنند و به این نمایشگاه می‌آورند. نمایشگاه جیتکس پل ارتباطی با دانشگاه‌های خارج است.
نمایشگاه دیگر به نام جیتکس شناخته می‌شود. در این نمایشگاه بحث معرفی دانشگاه‌ها مطرح است که در این نمایشگاه نیز هرسال غرفه داریم و دانشگاه‌های داخلی خود را در این نمایشگاه معرفی می‌کنند. به عبارت بهتر در نمایشگاه جیتکس تکنولوژی‌های جدید سراسر دنیا را به دانشگاه‌های داخلی منتقل و معرفی و در نمایشگاه جیتکس دانشگاه‌های داخلی را به دانشگاه‌های خارجی معرفی می‌کنیم. درواقع به‌عنوان پل ارتباطی عمل می‌کنیم و چندسالی است که این دو نمایشگاه را اداره می‌کنیم و بازخوردهایی که از دانشگاه‌های داخل کشور گرفتیم رضایت‌بخش بوده است.
همچنین بیش از 10 تفاهمنامه با موسسات مختلف در جهت معرفی دانشگاه و فعالیت‌های مشترک داریم. ورکشاپ‌های فناورانه را نیز به‌صورت مرتب برگزار می‌کنیم.
مهم‌ترین مزیت واحد امارات را نسبت به سایر دانشگاه‌های خارجی چه می‌دانید؟
شرایط‌مان با واحدهای دیگر یکسان و جنس واحدها یکی نیست، به‌طور مثال شرایط عراق بسیار متفاوت است اما می‌توان مزیت‌های واحد امارات را در پنج مورد خلاصه کرد. مهم‌ترین ویژگی این است که ویزای اقامت ارائه می‌دهیم. دریافت ویزای اقامت مشکل است و هزینه زیادی برای افراد دیگر دارد اما ما بدون‌هزینه ویزای اقامت می‌دهیم. در توضیح باید بگویم کشورهای عربی سیتی‌زن‌شیپ نمی‌دهد، بلکه فقط اقامت می‌دهند. در دوسال گذشته نزدیک 100 هزار شرکت ایرانی به ثبت رسیده که افراد روی آن اقامت گرفتند و هزینه بسیار زیادی را به آنها تحمیل می‌کند. اما این افراد می‌توانند هزینه‌ای کمتر از آنچه باید با آن شرکت ثبت و اقامت دریافت کنند، به دانشگاه پرداخت کنند تا هم شهریه دانشگاه را پرداخت کنند و هم اقامت بگیرند. به عبارتی با آن هزینه هم می‌توانند تحصیل کنند و هم اقامت بگیرند. دومین ویژگی بحث شهریه است که بسیار رقابتی است و شاید کمتر از یک‌چهارم دانشگاه‌های بین‌المللی دیگر باشد. این درحالی است که کیفیت تحصیل در واحد امارات نسبت به دیگر دانشگاه‌های خارجی به‌اصطلاح قابل‌قبول‌تر است. ویژگی دیگر دانشگاه آزاد واحد امارات که باید به آن اشاره کرد، این است که ما آموزش در رشته‌های خود را به زبان فارسی شروع می‌کنیم و به‌مرور به دانشجویان زبان انگلیسی آموزش می‌دهیم تا جایی که در ترم آخر می‌توانند به زبان انگلیسی مسلط شوند و به این زبان تحصیل کنند. چنین ویژگی‌ای باعث می‌شود در بدو ورود به واحد امارات مجبور نباشند برای ادامه تحصیل شهریه کلاس آموزش زبان بپردازند و با مشکلات اقتصادی و مالی روبه‌رو شوند، بلکه به‌مرور در خود واحد امارات زبان انگلیسی را نیز آموزش می‌بینند. چهارمین ویژگی و مزیت‌مان ارائه مدرک بین‌المللی است. این چهارویژگی واحد امارات برای بسیاری از ایرانیان جذاب است.
البته یک ویژگی دیگر نیز وجود دارد که نباید آن را فراموش کرد؛ واحدهای داخل کشور اعضای هیات‌علمی‌ای دارند که موظفند از همین افراد استفاده کنند که در بین آنها توانایی‌های علمی متفاوت است اما ما دست‌مان باز است که از داخل و خارج کشور بهترین اساتید را انتخاب کنیم و این مزیت باعث شده هیات‌علمی به‌روزتری در این واحد حضور داشته باشند. از آنجا که اعضای هیات‌علمی ما در متن بین‌الملل حضور دارند به‌روز‌ترند و دستاوردهای بهتری از نظر علمی برای دانشگاه دارند.
شما رئیس واحد آکسفورد هم هستید. آخرین اقدامی که در این واحد انجام‌شده چه بوده است؟
در واحد آکسفورد یک مرکز ایران‌شناسی تاسیس کرده‌ایم و هدف‌مان این است که ایران را به شکلی که وجود دارد به کشورهای جهان معرفی کنیم. درواقع می‌خواهیم هنر، فرهنگ، ادبیات ایرانی و آداب و سنن ایرانی را به سایر کشورها معرفی کنیم. برای هرکدام نیز یک کارگروه تشکیل شده و اساتیدی از انگلیس و کشورهای دیگر برای معرفی ایران دعوت به همکاری کرده‌ایم. من معتقدم این مرکز یک پل ارتباطی بین دانشگاه‌ها و موسساتی است که علاقه‌مند به کار فرهنگی و آموزشی‌اند.