فرهیختگان: کارشناسان هواشناسی با توجه به الگوی بارندگی سال آبی1402 معتقدند وضعیت بارندگی‌های استان تهران نسبت به میانگین بارش‌های کل کشور نامطلوب است، به‌طوری‌که در ۱۰۰ روز ابتدایی سال آبی1402، حجم بارش‌ها در این استان 2/57 درصد در مقایسه با متوسط دوره مشابه بلندمدت کمتر شده است.
بررسی‌های آماری ۵۰ سال اخیر نشان می‌دهد متوسط حجم بارش‌های یک‌ساله استان تهران 4/280 میلی‌متر بوده، اما میزان بارندگی‌هایی که در ۱۰۰ روز نخست سال آبی جاری در این استان رخ‌داده، فقط 9/33 میلی‌متر معادل 1/12 درصد بارندگی‌های سالانه است.
با توجه به اینکه بخش قابل‌توجهی از بارندگی‌های کشور به‌طور طبیعی در فصل پاییز و زمستان رخ می‌دهد، روند کنونی الگوی بارش احتمال تداوم خشکسالی برای پنجمین سال پیاپی در استان تهران را خبر می‌دهد. بررسی بارش‌های سال آبی 1402 در شهرهای استان تهران نشان می‌دهد کارشناسان هواشناسی و فعالان محیط‌زیستی نگران کمبود آب و خالی ماندن سدها حتی در همان سال آبی جاری بودند.
گرم‌ترین مرداد 50 سال اخیر را پشت‌سر گذاشته‌ایم
احد وظیفه درباره وضعیت دما و بارش در فصل تابستان گفت: «طی تابستان امسال دمای هوای کشور حدود 5/1 درجه سلسیوس و دمای مردادماه بیش از 7/2 درجه بالاتر از نرمال بود. میانگین دمای هوای مردادسال جاری به بالاترین حد طی پنجاه سال اخیر رسید و گرم‌ترین مردادماه کشورمان ثبت شد. البته مفهومش این نیست که همه شهرها مردادماه‌های گرمی را تجربه کرده‌اند. در استان‌های آذربایجان‌غربی، آذربایجان‌شرقی، اردبیل، گیلان، مازندران و گلستان این‌گونه نبود اما در استان‌های تهران، قم، مرکزی، یزد، اصفهان، خراسان‌جنوبی، تا حدودی کرمان، بخش‌هایی از سیستان‌وبلوچستان و سمنان گرم‌ترین دمای ثبت شده طی مردادماه رقم خورد. دمای هوای استان یزد 7/5 درجه سلسیوس بالاتر از حد نرمال بود. به‌عبارتی این گرما بسیار ناراحت‌کننده بود. شهریور نسبتا بی‌هنجاری دمایی بالایی ثبت شد اما مانند مرداد رتبه اول را ندارد. شهریورماه میانگین دما حدود 5/1 درجه سلسیوس بالاتر از نرمال بود.»
پایتخت در تابستان بارندگی چندانی نداشت
رئیس مرکز اقلیم و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی درباره وضعیت بارش طی تابستان عنوان کرد: «طی فصل گذشته میانگین بارش در جنوب شرق از میانگین کمتر بود اما بارندگی بیش از نرمال در جنوب استان فارس، بخش‌هایی از هرمزگان، شمال غرب و سواحل گیلان و مازندران به ثبت رسید. بااین‌حال درکل میانگین بارش عدد درشتی محسوب نمی‌شود. پایتخت در تابستان بارندگی چندانی نداشت و به‌جز بارندگی اخیر بارش دیگری نداشتیم. تهران از اول سال آبی در مقایسه با دیگر استان‌ها بدترین وضعیت را دارد، چون پایتخت ۲۵ درصد بارش یک‌سالش را هم نگرفته است. تهران حدود ۲۸۰ میلی‌متر بارش سالانه دارد که تا امروز حدود ۲۰۸ میلی‌متر بارندگی داشته و نزدیک به ۷۲ میلی‌متر بارش سالانه‌اش را کمتر دریافت کرده است. اگر این عدد را در مساحت تهران ضرب کنیم، چندین میلیارد مترمکعب آب کمتر از معمول دریافت کرده است.»
عددها از کم‌بارشی در پاییز و نیمه‌زمستان خبر می‌دهند
او همچنین تصریح کرد: «اغلب مدل‌های عددی پیش‌بینی فصلی، بیانگر کم‌بارشی از ابتدای پاییز تا نیمه‌زمستان در منطقه خاورمیانه است. باید در انتظار تجربه پاییزی با هوای گرم‌تر و خشک‌تر نسبت به شرایط نرمال همچنین در نیمه‌اول زمستان آتی در کشور باشیم. براساس شبیه‌سازی‌های عددی و پیش‌بینی انجام‌شده، احتمال وقوع «لانینای ضعیف» یا فاز سرد اقیانوس آرام غربی بیشتر از سایر حالت‌ها یعنی فاز خنثی یا فاز گرم (ال‌نینو) وجود دارد و انتظار داریم از پاییز تا زمستان با توسعه لانینای ضعیف مواجه شویم.»
همچنین مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران چندی پیش با تاکید بر اینکه تهران همچنان در آستانه خشکسالی قرار دارد، گفته است: «امسال میزان بارندگی ۱۷۵ میلی لیتر بوده و نسبت به میانگین بلندمدت ۳۳ درصد کاهش داشته است. میزان بارندگی در تهران سالیانه ۲۸۰ میلی‌متر است؛ براساس گزارشات هواشناسی، در سه سال اخیر، ما خشکسالی هواشناسی داشتیم و در این سه سال گستره بارندگی کمتر از ۲۸۰ میلی‌متر بوده است.»
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران با تاکید بر اینکه ۲۳ درصد آب کل کشور در تهران تولید و توزیع می‌شود، گفت: «امسال میزان بارندگی ۱۷۵ میلی‌متر بوده و نسبت به میانگین بلندمدت ۳۳ درصد کاهش داشته و با وجود بارندگی‌های مطلوب کشور در تهران در آستانه خشکسالی‌ایم.» اردکانی به میزان ذخایر سدها در شهریور سال ۱۳۹۸ به میزان ۹۱۸ میلیون مترمکعب اشاره و عنوان کرد: «اگرچه میزان ذخایر نسبت به سال قبل ۳۳ درصد بیشتر است، اما این به سد طالقان برمی‌گردد و دیگر سدها نسبت به سال‌های قبل به میزان ۱۰ درصد ذخیره کمتری دارد، از این رو باید پنج‌هزار میلیارد تومان برای انتقال آب سد لار و سد طالقان اختصاص یابد.»
ال‌نینو را جدی‌تر بگیریم
سال 2023 با امواج گرمای سوزان درطول تابستان و پاییز، زنگ خطر گرمایش جهان را در سرتاسر جهان به‌صدا درآورد و به همه نشان داد تغییرات اقلیمی تا چه اندازه جدی است. این گرمای بی‌سابقه که تا حدودی زیادی به‌دلیل بازگشت جریان هوای ال‌نینو بود، گرم‌ترین تابستان تاریخ را رقم زد و حال این سوال ایجاد شده که با ادامه این روند آیا شاهد گرم‌ترین زمستان جهان نیز خواهیم بود؟ در پاسخ به این سوال، تیم پیش‌بینی آب‌وهوای کوتاه‌مدت در موسسه فیزیک جوی آکادمی علوم چین، از سیستم‌های پیش‌بینی آب‌وهوای پیشرفته برای تجزیه و تحلیل ناهنجاری‌های آب‌وهوایی جهانی استفاده کرد.
تحقیقات آنها بلوغ ال‌نینوی شرقی اقیانوس آرام با شدت متوسط تا قوی را پیش‌بینی می‌کند که به‌طور قابل‌توجهی بر آب‌وهوای زمستانی آسیای شرقی و آمریکای شمالی تاثیر می‌گذارد. این مطالعه بر تاثیر ترکیبی رویداد ال‌نینو و روند طولانی‌مدت گرمایش جهانی تاکید دارد. براساس این پیش‌بینی مناطقی در عرض‌های جغرافیایی متوسط اوراسیا و بیشتر بخش‌های قاره آمریکا احتمالا زمستانی فوق‌العاده گرم را تجربه خواهند کرد که به‌احتمال 95 درصدی با ثبت رکوردهای دمایی تاریخی جدید، گرم‌ترین زمستان تاریخ کره زمین را رقم خواهد زد.
ماجرا این است که وقتی شرایط گرم‌تر از نرمال شود، می‌توانیم بگوییم بارندگی‌ها تضعیف می‌شوند؛ چراکه غالب روز‌ها آفتابی است و سیستم بارشی کمتر نفوذ می‌کند. همچنین زمستان بارش برف کمتر، ذوب برفی بیشتر و ذخیره کمتر برفی برای بهار آینده را درپی خواهد داشت، مثلا آذر سال گذشته بسیار کم‌بارش بود و باعث شد بارندگی‌ها به‌شدت منفی شود. بارندگی‌های آبان1402 به حدود شرایط نرمال نزدیک شده بود، اما به‌دلیل گرمایی که حاکم شد، ضعیف‌تر از گذشته شده و به چیزی حدود ۴۰ درصد میانگین بارندگی‌هایمان رسیده‌ایم.