فرهیختگان: «ایران‌نوشت» از سال 92 روی صحنه رفته و توانسته توجه مصرف‌کنندگان را به آثار ایرانی جلب کند. آثاری که در گرفتن اقبال این افراد چندان مسیر همواری نداشته و ندارند. بعد از گذشت 10 سال از برگزاری ایران‌نوشت، این نمایشگاه توانسته بازتاب خوبی از شرایط فعلی نوشت‌افزار به دست بدهد. با دقت در محصولات و استقبال نسبت به ایران‌نوشت می‌توان به موضوعات مهمی در این صنعت همچون طراحی، مشکلات کاغذ و تنوع محصولات پی برد، نکاتی که حتی در مواجهه میان ذائقه کودکان و برخی از غرفه‌ها هم مشهود است.
علی هفت‌ساله است و به همراه والدینش به ایران‌نوشت آمده. او امسال می‌خواهد به‌عنوان اولین فرزند خانواده به مدرسه برود. روی کوله‌پشتی علی، تصویر لوگوی یکی از باشگاه‌های خارجی نقش بسته. از این تصویر معلوم است که کوله‌پشتی او از ایران‌نوشت خریداری نشده. او جلوی اولین غرفه ایران‌نوشت می‌ایستد و می‌پرسد: «عمو دفتر (با طرح) فوتبالی داری؟»
پاسخ منفی غرفه‌دار او را ناامید می‌کند. اگر علی از تمام غرفه‌ها هم همین سوال را بپرسد، چندان پاسخ متفاوتی نخواهد گرفت. ایران‌نوشت با آنکه نسبت به سال‌های گذشته رنگ و لعاب بیشتری گرفته است اما باز هم نمی‌تواند تمام سلیقه‌ها را پوشش دهد، مثالش هم همین عدم حضور قهرمانان و تیم‌های ورزشی یا شخصیت‌های غیر‌انیمیشنی برای برقراری ارتباط با مخاطب نوجوان است. این تنوع کم در طراحی محصولات را تا حدودی حضور انیمیشن‌های جدید اوج و سوره پوشانده‌اند. انیمیشن‌های اوج (مانند ببعی و بچه‌زرنگ) در پنج یا شش غرفه و انیمیشن‌های سوره در یک یا دو غرفه ایران‌نوشت امسال دیده می‌شوند.
اما پدیده جالب ایران‌نوشت امسال، حضور تصاویر ساخته‌شده با هوش مصنوعی است. از تصویر ریحانه سلطانی‌نژاد (دختر کاپشن‌صورتی) گرفته تا تصاویر کارتونی روی جلد بسیاری از دفترها و کیف‌ها، نشان می‌دهد که تولیدکنندگان نوشت‌افزار به راهکار ساده‌تری برای طراحی رسیده‌اند. این راهکار ساده و کم‌هزینه یعنی استفاده از هوش مصنوعی‌های تصویرساز، طبیعتا توسط برندهای اصلی نمایشگاه استفاده نشده و مورد اقبال برندهای کوچک‌تر است؛ برندهایی که با کاهش هزینه طراحی، تولیدات خود را با قیمت تمام‌شده کمتری راهی بازار کرده‌اند.
در این میان، تولیدکنندگانی هم در ایران‌نوشت حاضر هستند که از آثار انیمیشنی اوج و سوره استفاده کرده‌اند اما کیفیت و تنوع تولیدات آنها چندان چنگی به دل نمی‌زند و محصولات‌شان اغلب به دفتر، کیف و جامدادی خلاصه می‌شود. دلیل کیفیت پایین این محصولات می‌تواند از دو جهت بررسی شود. اول، پایین آوردن کیفیت برای مقرون‌به‌صرفه کردن است و دلیل دوم هم در خروجی‌هایی است که تولیدکنندگان نوشت‌افزارها از آثار شرکت‌های طراح کاراکتر می‌گیرند.
داستان از این قرار است که وقتی صرفا محتوای تصویری (پوستر یا تصویر کاراکترها) -هر میزان هم که باکیفیت باشد- به تولیدکننده خرد نوشت‌افزار داده شود، نهایتا آن تولیدکننده می‌تواند همان تصویر را کپی کرده و روی محصول خود -بدون هیچ تغییری- پیاده کند. نتیجه این وضعیت محصولاتی شده که تنها پوستر اصلی این انیمیشن‌ها روی دفترها و کیف‌هایشان خورده است.
این وضعیت در حالی است که در کشورهای صاحب انیمیشن تولیدات محصولات از یک محصول را شرکت سازنده آن برعهده می‌گیرد. به‌عنوان‌مثال یکی از همین تولیدکنندگان خارجی تنها از یک اثر، بیش از 10 محصول نوشت‌افزار را روانه بازار کرده است. از دلایل تفاوت کیفیت محصول تولید‌شده در شرکت سازنده انیمیشن با برون‌سپاری گستره آن به چند تولیدکننده، می‌توان به دسترسی‌های بیشتر شرکت سازنده به جزئیات و خروجی‌های گرافیکی کاراکترها اشاره کرد. خروجی‌هایی که می‌توانند در ساخت و طراحی محصولات سه‌بعدی و خلاقانه اثرگذار باشند.
محمد یقینی، مدیرعامل مجمع ایران‌نوشت، به وجه دیگری از دلایل این کاهش کیفیت اشاره می‌کند: «تولیدکننده کاراکتر باید با تولیدکننده نوشت‌افزار در زمان مناسب ارتباط بگیرد. زمان مناسب برای نوشت‌افزار شش ماه زودتر از آغاز سال تحصیلی و نمایشگاه است؛ یعنی باید در زمستان با هم ارتباط می‌گرفتند تا تولید انجام شود.
وقتی تولیدکننده کاراکتر محصول را در برج سه یا چهار به دست تولیدکننده نوشت‌افزار برساند طبیعتا تولید هم محدود می‌شود.» با آنکه حضور قابل‌توجه تولیدکنندگان خرد نوشت‌افزار می‌تواند دلیلی بر نوسان کیفیت در نمایشگاه ایران‌نوشت امسال باشد اما قیمت‌های پایین‌شان هم می‌تواند یکی از دلایل استقبال از این نمایشگاه باشد.
متن کامل گزارش محمدحسین سلطانی، خبرنگار را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.