فرهیختگان: اولین سفر رئیس‌جمهور به یک کشور خارجی و در همسایگی ایران اتفاق افتاد. سفر مسعود پزشکیان به عراق اما با سفرهای رؤسای‌جمهور قبلی به این کشور یک تفاوت مشخص داشت و آن هم این بود که رئیس‌جمهور برای اولین بار وارد اقلیم کردستان عراق شد و با رؤسای این اقلیم دیدار کرد.
علاوه بر این، گستردگی سفر رئیس‌جمهور در عراق بیش از سفرهای گذشته بود و رئیس‌جمهور ایران برای اولین بار وارد بصره شد. تکیه بر اشتراکات فرهنگی دو کشور از دیگر نکات برجسته سفر رئیس‌جمهور به عراق بود. با این همه، ابعاد سفر رئیس‌جمهور به اقلیم کردستان آن هم در شرایطی که ایران در این منطقه چالش‌های امنیتی دارد، مورد توجه قرار دارد. برای بررسی ابعاد بیشتر سفر رئیس‌جمهور به اقلیم کردستان با علیرضا مجیدی و محمد خواجویی، کارشناسان مسائل عراق گفت‌وگو کردیم که در ادامه از نظر می‌گذرانید.
علیرضا مجیدی، کارشناس مسائل عراق معتقد است ایران از اساس نزدیک‌ترین کشور به اقلیم کردستان عراق است. او در این باره گفت: «چه از لحاظ تاریخی و چه از لحاظ اشتراکات فرهنگی، چه از لحاظ قرابت زبانی، اقلیم کردستان عراق به هیچ کشور دیگری به اندازه ایران نزدیک نیست. درطول تاریخ هم این منطقه جزئی از اقلیم ایران بوده‌است.
وی افزود: نکته دوم این است که حزب دموکرات کردستان موسوم به «پارتی دیموکراتی کوردستان» بدون‌شک بالاترین رای را در اقلیم کردستان دارد و حرف اول را می‌زند و باید با این حزب رابطه داشت. کسی نباید منکر این موضوع شود، چون از یک‌طرف قدرت اول اقلیم است و از طرف دیگر پارتی چون با دشمنان ایران رابطه دارد، اگر رابطه‌اش با ایران قطع شود جای ما را دشمنان‌مان پر می‌کنند. تا اینجا موضوع روشن است اما اینکه در این مقطع زمانی این سفر صورت بگیرد می‌تواند محل نقد جدی باشد؛ چراکه پالس پررنگی در داخل اقلیم به سود پارتی خواهد بود، یعنی ما درحال دادن امتیاز بسیار بزرگی به پارتی آن هم در آستانه انتخابات‌شان هستیم.
مجیدی خاطر نشان کرد: من می‌خواهم بگویم ابزارهای جمهوری اسلامی ایران و منابع تامین قدرت در کشور به‌مراتب بیشتر از منابع قدرت در اربیل هستند، درنتیجه آن کسی که دست بالاتر را در روابط داشته باشد باید رفتارهای طرف مقابل را تنظیم کند. در این زمینه عملکرد ما در اربیل خیلی‌خوب نبوده و این نکته محل نقد جدی است که در جای خودش می‌توان درباره‌اش صحبت کرد. اما این به مسعود پزشکیان برنمی‌گردد، بلکه به کسانی برمی‌گردد که در سال‌های اخیر مسئولیت داشته‌اند و سیاست‌های ایران را در کشور عراق تنظیم می‌کردند.»
مجیدی با بیان اینکه نشست با سران احزاب سیاسی به‌نظر بسیار ضروری بود، ادامه داد: «الان اقلیم کردستان عراق نه مرز و نه اختیار دارد، بلکه اختیار کامل امور دست بغداد است. جزئی از دولت عراق است و این مساله طبیعی است. از غرب با سوریه هم‌‌مرز است ولی مناطق مشترکش با سوریه مثل «فیشخابور» تحت سیطره قسد است. قسد نیز وابسته به پ‌ک‌ک است، یعنی ریاست قسد را «پی‌وای‌دی» دارد که برای پ‌ک‌ک است. دوم اینکه الان در اقلیم درحال جنگ با پ‌ک‌ک هستند، طبعا مرز غربی‌شان ناامن است. در شمال هم که ترکیه عملیات نظامی دارد. تنها مجرای غیر از سیطره بغداد با دنیا ایران است. عرض کردم به‌صورت تاریخی، از کرکوک تا استان دهوک، سیاست در این منطقه در ارتباط‌شان با ایران تعریف می‌شود، پس معلوم می‌شود تمام احزاب سیاسی در این منطقه تمایل به ارتباط با ایران دارند. هیچ استثنایی هم در این مورد وجود ندارد، پس طبیعی است اگر به اربیل می‌رویم نشست با سران احزاب را داشته باشیم.»
وی افزود: ما در تمام این سال‌ها واقعا کم‌کاری کرده‌ایم وگرنه اربیل از لحاظ فرهنگی اقلیم، باید ایران دوم می‌شد اما از لحاظ سیاسی این سفر در آستانه انتخابات اقلیم به حزب حاکم، یعنی حزب دموکرات کردستان کمک قابل‌توجهی کرد و باید ببینیم روابط‌مان متوازن بوده است یا نه. علی شمخانی اسفند 1401 به این منطقه سفر کرد و ما ضرب‌الاجل شش‌ماهه‌ای دادیم. الان باید ارزیابی کرد که چنددرصد آن مطالبات محقق شده‌اند. این نکته بسیار بارز است که حزب دموکرات کردستان قائل به نوعی موازنه است. اگر با ایران ارتباط می‌گیرد با بزرگ‌ترین دشمنان ایران هم ارتباط می‌گیرد. اتفاقا تنها جایی که موازنه را به هم زده حمایت از ضدانقلاب و تروریست کردی تجزیه‌طلب است. این کار در رفتار اربیل طبیعی بود و اتفاق جدید و عجیبی از این حیث هم نیفتاده است.
متن کامل گفت‌وگوی زهرا طیبی، خبرنگار گروه نقد روز را علیرضا مجیدی کارشناس مسائل عراق در روزنامه فرهیختگان بخوانید.