در طی اتفاقاتی در هفته‌های اخیر در باغ وحش ارم برخی از گونه‌های در حال انقراض از جمله گوزن زرد ایرانی تلف شده‌اند. خطر انقراض گوزن زرد ایرانی این گونه نادر و ارزشمند را تهدید می‌کند و به دلیل شرایط نامناسب زیستی جمعیت این گونه در حال کاهش است.
طرح «تکثیر در اسارت» یکی از راه‌های پیشنهادی سازمانIUCN است که برای گونه‌های به شدت در معرض انقراض استفاده میشود. این روش در ایران برای گونه‌های یوزپلنگ، گوزن زرد، گورخر، مرال (گوزن قرمز)، آهو، قوچ و میش، کل و بز و خرس سیاه صورت گرفته است. حسن اکبری، معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست، در اردیبهشت‌ماه سال جاری اظهار کرده بود: «با توجه به شرایط نگران‌کننده گوزن زرد ایرانی، با مجموعه اقدامات دو سال و نیم گذشته، شاهد افزایش ۱۵ درصدی افزایش جمعیت این گونه در سایت‌های تکثیر در اسارت بودیم.»
وی با بیان این که مهم‌ترین خطری که گوزن‌های زرد ایرانی را تهدید می‌کند، ناامنی زیستگاه است، افزود: «چرای بیش از حد دام، تخریب‌ها و تصرف‌ها، ترددهای غیرمسئولانه افراد و گردشگران، آتش‌سوزی‌ها، قطع درختان، قاچاق چوب و شکار، موجب از بین رفتن این گونه در در دهه ۴۰ شد. البته از همان اواخر دهه ۴۰ که فکر می‌کردند این گونه منقرض شده است، حدود ۴ راس گوزن زرد در استان خوزستان مشاهده، زنده‌گیری و منتقل شد که در اسارت تکثیر شدند؛ بنابراین جمعیتی که اکنون از گوزن زرد ایرانی در کشور داریم از همان چهار رأس است.»
اولین سایت تکثیر گوزن زرد ایرانی، دشت ناز شهرستان ساری است که هنوز هم به عنوان یکی از مهم‌ترین سایت‌های کشور فعال است. تکثیر در آنجا انجام گرفته و حیوانات تکثیریافته به استان‌های مختلف منتقل و در سایت‌های دیگر نگهداری می‌شوند. گوزن‌ها از این سایت به استان فارس و در مقاطعی به استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و کرمانشاه منتقل شدند که برخی از آن‌ها موفق و برخی هم ناموفق بودند.
اکبری تأکید کرد: «در مجموع و با وجود تلاش‌هایی که انجام شد جمعیت گوزن زرد اکنون حدود ۳۰۰ رأس است. البته در مقطعی جمعیت این گونه به ۷۰۰ رأس هم رسیده بود اما جمعیت خوبی از این گونه که در جزیره اشک دریاچه ارومیه وجود داشت، با بروز مشکلات دریاچه از دست رفت.»
پیش از این شرایط نامناسب زیست محیطی نیز در سالهای اخیر موجب شد جمعیت ۳۰۰ راسی به کمتر از ۱۰۰ راس برسد که این کاهش جمعیت نشان دهنده اوضاع نامناسب این گونه با ارزش زیست محیطی بود و تا چندی پیش اقدامات حفاظتی از سوی اداره کل محیط زیست به دلیل کمبود اعتبارات نتوانست زمینه بهبود شرایط زیست محیطی گوزن زرد ایرانی را فراهم کند.
در هفته‌های گذشته تنها ببر سیبری ایرانی موصوف به «آفتاب» به دلیل مشکل کلیوی در باغ وحش ارم تلف شده است. در همین رابطه دکتر پیمان محمدزاده، دامپزشک باغ وحش ارم سبز، با بیان اینکه ببر سیبری بر اثر کهولت سن درگذشت، تاکید کرد: «بارها و طی گزارش‌های متعدد شرح وضعیت بالینی «آفتاب» به اطلاع مراجع ذیربط رسیده بود.»
محمدی با بیان اینکه میانگین سن ببر سیبری در طبیعت حدود 15 سال است و در اسارت 20 سال است، تصریح کرد: «آفتاب با توجه به اینکه تحت مراقب‌های پزشکی با مشورت و نظارت اساتید دانشگاه تهران و متخصصان خارجی بوده، توانست 21 سال عمر کند.»
یکی دیگر از موضوعاتی که قرار بود در باغ وحش ارم برای حیوانات انجام شود، نصب سایه‌بان و احداث جایگاه جدید برای شامپانزه‌ها بود که این موارد نیز در دوره جدید از دستور کار خارج شده است.
معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در پاسخ به این سوال که چرا با وجود انتشار گزارش‌های متعدد مردمی و رسانه‌ای درباره وضعیت نامناسب حیوانات در برخی باغ‌وحش‌های کشور و با وجود این که از سال گذشته وعده اجرای طرح رتبه‌بندی باغ‌وحش‌ها و بهبود شرایط نگهداری از حیوانات براساس این طرح داده شده بود، اما هنوز هم شاهد انتشار خبرها و تصاویر مربوط به وضعیت نامناسب حیات وحش در این مراکز هستیم، توضیح داد: «طی یک سال گذشته سخت‌گیری‌ها بر باغ‌وحش‌ها به‌شدت افزایش پیدا کرده است و با گذشته قابل مقایسه نیست، از جمله این که باغ‌وحش‌ها مدام توسط همکاران استانی پایش می‌شوند و نتایج این پایش‌ها در سامانه جامع محیط‌زیست درج و توسط همکاران ما در ستاد سازمان بررسی میشود.»
وی افزود: «براساس نتایج به‌دست‌آمده از رتبه‌بندی اولیه، متاسفانه حدود ۵۰ درصد باغ‌وحش‌های کشور در وضعیت متوسط به پایین قرار دارند. اعلام وضعیت یک باغ‌وحش از نظر بررسی کل شاخص‌ها انجام میشود که شامل حوزه‌های مختلفی نظیر مجوزها، بهداشت، پسماند، حقوق حیوانات، شرایط نگهداری، مسائل آموزشی، ابتکارات و ... است.»