فرهیختگان: درحال‌حاضر حجم عظیمی از گردش اطلاعات، مبادلات علمی- آموزشی، تعامل‌های انسانی، تجارت و... در بستر شبکه‌های اجتماعی انجام می‌گیرد. بر این اساس شبکه‌های اجتماعی، بخش عمده از زندگی امروز ما را شکل داده‌اند. این پدیده همچون دیگر دست‌ساخت‌های انسانی در کنار تمام فوایدی که برای جوامع داشته، البته معایبی نیز به همراه داشته است.

مطابق با آخرین آمار ایسپا، طی سال 1402 اینستاگرام با 46 میلیون کاربر ثبت‌نامی و 31 میلیون کاربر فعال در رتبه اول، تلگرام با 60 میلیون کاربر ثبت‌نامی و 24 میلیون فعال در رتبه دوم، ایتا با 30 میلیون کاربر ثبت‌نامی و 17 میلیون کاربر فعال در رتبه سوم، روبیکا با 37 میلیون کاربر ثبت‌نامی و 16 میلیون کاربر فعال در رتبه چهارم، بله با 17 میلیون کاربر ثبت‌نامی و پنج میلیون کاربر فعال در رتبه پنجم و درنهایت توییتر با چهارمیلیون ثبت‌نامی و نزدیک به یک میلیون کاربر فعال در رتبه ششم قرار دارد. 

طی سال 1402 گردش مالی ایرانیان فعال در شبکه‌های اجتماعی به میزان 130 هزار میلیارد تومان برمی‌گردد که معادل درآمد سالانه بیش از یک‌میلیون و 200 هزار کارگر تمام‌وقت در کشورمان است.

گزارش دیتاک نشان می‌دهد از میزان 130 هزارمیلیارد تومان گردش مالی ایرانیان در شبکه‌های اجتماعی بیش از 70 هزارمیلیارد تومان مربوط به فروشگاه‌های فعال در این حوزه است. پس از آن حدود 40 هزارمیلیارد تومان مرتبط با بخش زیرساخت و اینترنت بوده و 20 هزار میلیارد تومان نیز به سرویس‌های مکمل زنجیره فروش برمی‌گردد. لازم به ذکر است تاکنون آمار دقیقی از گردش مالی تجارت‌های غیرقانونی منتشر نشده است. 

طبق آخرین گزارش یکتانت که مربوط به سال 1401 بود، این شرکت با استناد به گزارش‌های تخصصی شرکت پژوهش بازار امروز (emrc) و پلتفرم برندینگ و بازاریابی زلکا (zelkaa) وی‌پی‌ان‌ها در ایران طی سال 1401 گردش مالی 25 تا 30 هزار میلیاردی را تجربه کرده‌اند. 

مطابق آمار‌های منتشرشده در دیتاک نیز مجموع بازدید یا ایمپرشن ایرانی‌ها از کل شبکه‌های اجتماعی در طی یک سال به چهار و نیم هزار میلیارد بازدید محتوا رسید و می‌توان گفت هر کاربر ایرانی روزانه 220 محتوا در پلتفرم‌ها می‌بیند. 

براساس گزارش یکتانت در سال 1401 تعداد تبلیغاتی که در وبسایت‌های ایرانی نمایش داده شده‌اند به بیش از 800 میلیارد عدد رسید. این آمار نشان می‌دهد تقریبا بیش از 4000 نمایش‌دهنده در بستر وب فارسی در سال 1401 به تبلیغات مشغول بودند.

گزارش یکتانت نشان می‌دهد هر کاربر ایرانی اینترنت به‌طور متوسط روزانه 35 تبلیغ در وبسایت‌های فارسی مشاهده می‌کند که این عدد به‌طور میانگین در یک ماه به بیش از 70 میلیارد بار می‌رسد. همچنین مشاهده توزیع ترافیک وبسایت‌های ایرانی نمایش‌دهنده تبلیغات نشان‌دهنده آن است که بیش از یک‌سوم بازدید‌های تبلیغات وب، از وبسایت‌هایی با موضوع «سیاسی - اجتماعی» و «آهنگ و موسیقی»  به ترتیب با میزان 20.3 درصد و 16.5درصد بوده است. 

براساس گزارش یکتانت و تریبون، تعداد رسانه‌های فارسی منتشر‌کننده رپورتاژ آگهی در سال 1401 به بیش از 2500 عدد رسید که از این رسانه‌ها بیش از 160 هزار رپورتاژ آگهی منتشر شده و گردش مالی حاصل از آن 150 میلیارد تومان بوده است. 

با توجه به اینکه رپورتاژ‌های آگهی در بخش‌های مختلف با اثر‌گذاری رسانه‌های و مالی بالا همراه هستند می‌توان گفت این نوع از تبلیغات اهمیت بسزایی دارد. برای مثال 17 درصد این آگهی‌ها مربوط به حوزه کسب‌وکار و در رده‌های بعدی گردشگری، فناوری صنعت و امور زندگی بوده است.

متن کامل گزارش فاطمه سادت مرتضوی، خبرنگار گروه اقتصاد را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.