فرهیختگان: در روزهای گذشته قطعی برق ادارات و بعضا منازل مسکونی بار دیگر در میانه تابستان داغ، موضوع قطعی برق را پس از دو سال به کف جامعه آورد. گرچه طی دو سال اخیر دولت اجازه نداد برق خانوار قطع شود، اما صنایع از قطعی برق در امان نمانده و طعم آن را چشیدند. حال این سوال قابل طرح است که چرا پس از دو سال بار دیگر موضوع قطعی برق خانوار و ادارات به روی میز وزارت نیرو بازگشت. بررسی داده‌های سازمان هواشناسی نشان می‌دهد دمای هوا در تیرماه سال جاری نسبت میانگین بلندمدت خود بین یک تا سه درصد در استان‌های کشور افزایش یافته، افزایشی که خطر خاموشی‌ها را بیشتر کرده است. اما در بخش تولید نیز نگاهی به آمارهای وزارت نیرو نشان می‌دهد درحالی طی سه سال اخیر یعنی از تیرماه سال 1400 تا تیرماه امسال تولید برق رشد 10 درصدی داشته که در همین مدت زمان، مصرف برق رشد 14 درصدی را تجربه کرده است. همچنین نگاهی به داده‌ها نشان می‌دهد بخشی از ظرفیت تولید برقی که دولت سیزدهم ایجاد کرده تا پایان امسال به مرحله بهره‌برداری می‌رسد که در آن صورت، افزایش تولید برق کشور در دولت سیزدهم 14.4 درصد خواهد بود.
افزایش 14 درصدی مصرف
بررسی داده‌های چهارسال اخیر مصرف برق در ساعت پیک نشان می‌دهد در تیرماه سال‌جاری مصرف پیک حتی به 76 تا 77 هزار مگاوات نیز رسیده که این مقدار، بالاترین میزان مصرف در پیک طی چهارسال اخیر است. براساس داده‌ها «گزارش وضعیت شبکه برق» شرکت مدیریت شبکه برق ایران، میانگین مصرف 18 روز ابتدایی تیر سال 1403 درحالی حدود 69 هزار و 700 مگاوات بوده که این میزان در مدت مشابه سال 1402 حدود 65 هزار و 400 مگاوات، در مدت مشابه سال 1401 حدود 61 هزار و 700 مگاوات و در مدت مشابه سال 1400 نزدیک به 61 هزار مگاوات بوده است. بر این اساس، میانگین مصرف 18 روز ابتدایی تیرماه امسال نسبت به مدت مشابه سال 1402 رشد 7 درصدی، نسبت به مدت مشابه سال 1401 رشد 13 و نسبت به مدت مشابه سال 1400 رشد 14 درصدی داشته است. این درحالی است که در همین مدت ظرفیت نصب‌شده (اسمی) شبکه نیروگاهی کشور رشد 9.3 درصدی و قدرت عملی شبکه سراسری کشور رشد 10.6 درصدی داشته است.
رشد 10 درصدی تولید برق
نگاهی به آمارهای ماهانه وزارت نیرو نشان می‌دهد تا انتهای خردادماه امسال ظرفیت نصب‌شده (قدرت اسمی) شبکه نیروگاهی کشور به 93 هزار و 316 مگاوات رسیده که نسبت به انتهای خردادماه سال 1400 افزایش نزدیک به هشت‌هزار مگاواتی یا 9.3 درصدی داشته است. همچنین قدرت عملی شبکه سراسری برق کشور در انتهای خردادماه امسال به 72 هزار و 507 مگاوات رسیده که این مقدار حدود هفت‌هزار مگاوات یا معادل 10.6 درصد بیشتر از انتهای خردادماه سال 1400 است.
براساس داده‌های وزارت نیرو، از ابتدای امسال تا انتهای خردادماه حدود 937 مگاوات واحدهای جدید نیروگاهی در بخش گازی، تولید پراکنده و تجدیدپذیر و پاک به بهره‌برداری رسیده و طبق برنامه اعلام‌شده، از تیرماه تا انتهای اسفندماه نیز چهارهزار و 385 مگاوات به بهره‌برداری خواهد رسید که مجموع کل بهره‌برداری از واحدهای نیروگاهی تا پایان سال پنج‌هزار و 322 مگاوات خواهد بود.
قیمت برق 70 درصد مشترکان آزاد است
یکی از چالش‌هایی که اغلب کارشناسان آن را علت‌العلل مشکل صنعت برق ایران می‌دانند، قیمت‌گذاری دستوری غیرمنصفانه است. یکی از فعالان صنعت برق در این خصوص به موارد قابل تاملی اشاره می‌کند. وی پیرامون تاثیر قیمت در ناترازی صنعت برق می‌گوید: «درحال حاضر برق حدود ۷۰ درصد مشترکان آزاد بوده و بدون احتساب سوخت، هزینه برق تولیدی مشترکان آزاد است. اما سوال این است که چند درصد از هزینه برق آزادشده به تولیدکننده بازمی‌گردد؟ برقی که به صنایع ۷۰۰ تا ۸۰۰ تومان فروخته می‌شود، حدود ۵۴۰ تومان آن به تولیدکننده می‌رسد. مساله اصلی امروز ما ناترازی تولید و مصرف است؛ باید ابتدا تولید را افزایش دهیم. این موضوع نشان می‌دهد در آزادسازی نرخ‌ها اتفاقات خوبی در دولت شهید رئیسی رقم خورده است؛ اما اینکه نقدینگی حاصل از آن عادلانه بین بخش‌های مختلف صنعت تقسیم شود مساله‌ای است که تولید (بخش نیروگاهی کشور) از محل آن آسیب دیده است. به عبارتی، گرچه دولت تعرفه برق 70 درصد از مشترکان تجاری، صنعتی، عمومی و بخش زیادی مصارف خانگی آزاد شده اما فعالان صنعت برق می‌گویند دولت این منابع را به‌صورت عادلانه به تولیدکنندگان برق نمی‌دهد.»
نیروگاه‌دارها هم بدون برق ماندند!
این فعال صنعت برق در پایان درباره خاموشی صنعت یادآور شد: «در خاموشی‌های چند وقت اخیر متاسفانه صنایعی که برای خود نیروگاه احداث کرده بودند و وزارت نیرو ملزم بود برق تولید آنها را به همان صنایع تخصیص دهد، این صنایع را هم مشمول خاموشی کردند. با این شرایط توجیهی وجود ندارد که صنایع برای مصرف خود نیروگاه احداث کنند، چون اطمینان ندارند که وزارت نیرو به تعهد خود عمل کند. اکنون صنایع دیگری هستند که نیروگاه احداث کردند و به وزارت نیرو درخواست دادند برق خود را به صنعت خودش اختصاص دهد؛ وزارت نیرو حاضر نیست این امتیاز را به این صنعت بدهد. حاضر است آن نیروگاه خاموش باشد، مردم خاموشی تحمل کنند اما به صنایع مجوز ندهند.»
متن کامل گزارش بخش اقتصاد را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.