محمد زعیم‌زاده، سردبیر: جمعه یکی از پیچیده‌ترین انتخابات‌های ریاست‌جمهوری برگزار خواهد شد، انتخاباتی که پر از ابهام و اما و اگر است. تا پیش از این از نظر تیپولوژی آرا انتخابات 84 پیچیده‌ترین انتخابات کشور بود. انتخاباتی که در آن هم شکاف مذهبی کار می‌کرد، هم شکاف قومیتی و هم شکاف سیاسی. انتخاباتی که تا لحظه آخر قابل پیش‌بینی نبود. حال به نظر می‌رسد از نظر پیچیدگی با انتخاباتی شبیه 84 روبه‌رو هستیم.
اعمال نفوذ ذی‌نفعان عموما نظرسنجی‌ها را از موضوعیت انداخته است. در چند افکار‌سنجی مهم سوگیری واضحی وجود دارد اما علی‌رغم همه سوگیری‌ها در آنها چند ویژگی مشترک می‌توان یافت. اولا اینکه هنوز میزان مشارکت خیلی بیشتر از 50 درصد برآورد نمی‌شود. ثانیا ساختار رای 5 سبد دارد؛ سه سبد رای برای سه کاندیدای اول که تقریبا نزدیک به هم هستند، سبد چهارم برای سه کاندیدای طبقه دوم که درمجموع کمتر از 10 درصد رای دارند و سبد پنجم که مرددها هستند.
در بیشتر نظرسنجی‌ها سبد رای مرددها بین 20 تا 25 درصد آرا برآورد می‌شود و احتمالا اگر صحنه به همین شکل بماند و انصراف بزرگی رخ ندهد، مرددها در همین حد باقی می‌مانند که عموم آنها بین همان سه نفر اول توزیع می‌شوند. این عدد آنقدر بزرگ است که در فاصله کوتاه باقی‌مانده تا انتخابات می‌تواند همه معادلات را عوض کند. درواقع انتخابات در نقطه‌ای قرار دارد که تکلیف آرای آسان‌یاب مشخص شده و حال نوبت جذب آرای سخت است.
به نظر می‌رسد عموم مرددها و نه لزوما همه آنها در دو طیف دسته‌بندی می‌شوند. یک طیف از بدنه ایدئولوژیک جریان اصولگرایی یا ارزشی هستند که ممکن است بین جلیلی و قالیباف مردد باشند و یک طیف دیگر از بدنه عمومی‌تر و غیرایدئولوژیک‌تر جامعه که احتمالا بیشتر بین پزشکیان و قالیباف تردید داشته باشند.
به نظر می‌رسد در شرایط فعلی اگر موج گسترده‌ای اتفاق نیفتد، تعیین‌تکلیف انتخابات در مرحله اول سخت باشد و آنچه مهم است دو گزینه‌ای هستند که به دور دوم انتخابات می‌روند. در صورت انصراف بزرگ در جریان اصولگرایی احتمالا تکلیف طیف اول مردد مشخص خواهد شد. در صورت عدم انصراف حضور گروه‌های مرجع حزب‌اللهی مثل مبلغان، مداحان و برخی چهره‌های دانشگاهی می‌تواند اثر‌گذار باشد و سبد یکی از طرفین را سنگین کند.
کار دشوار‌تر جذب رای مرددها از طیف دوم است. مرددها در این طیف احتمالا چند سوال مهم دارند. اول اینکه آنها در مناظره هنوز فرد اطمینان‌بخشی را نیافته‌اند. باید برای این طیف تبیین شود که چطور می‌توان مسیر توسعه عادلانه و بدون تبعیض را هموار کرد. بخشی از این طیف احتمالا می‌گویند همه شعارهای خوبی داده‌اند اما چرا معمولا بین شعارها و عمل فاصله وجود دارد.
نامزدی می‌تواند رای این بخش را جلب کند که نشان بدهد بین نظر و عملش فاصله نیست. این طیف به شکل رقیق‌تری مساله آزادی اجتماعی را هم دارد و احتمالا به کسی رای می‌دهد که در این موضوع امتیاز منفی نداشته باشد. آنها از سر دوطیف سیاسی نیستند و میانه‌روی و اعتدال و دوری از رادیکالیسم هم برایشان مساله است.
نکته مهم برای کلیت انتخابات به شکل عام و برای مرددها به شکل خاص، این است که فرآیندهای تبلیغی برای آنها بیشتر در شبکه‌های غیررسمی دنبال می‌شود. آنها حوصله خواندن متن‌های طولانی و دیدن ویدئوهای بلند را هم ندارند. پیام‌های موثر در فضای مجازی در این ساعات ممکن است تکلیف انتخابات پیش رو را مشخص کند.