عاطفه جعفری، خبرنگار گروه فرهنگ: در مطلب پیش رو سراغ مستندهای انتخاباتی رفتیم که در این سال‌ها و به فراخور انتخابات‌های مختلف ساخته شده است.
از هفتمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در سال ۱۳۷۶ مستندهای انتخاباتی وارد رقابت‌های انتخاباتی ایران شد. قرار بود این مستندها، راوی ابعاد نادیده و ناگفته‌ای از زندگی خصوصی سیاستمدارانی باشد که سودای ریاست‌جمهوری در سر داشتند؛ موضوعی که تا پیش از آن کمتر در جامعه نمود داشت و مردم خبری از زندگی خصوصی این سیاستمداران نداشتند. تا قبل از این برخی فیلم‌ها و مستندها گوشه‌هایی از زندگی خصوصی و کاری تعدادی از سیاستمداران، ازجمله شهید محمدعلی رجایی و اکبر هاشمی‌رفسنجانی را به تصویر کشیده بودند و خانه و زندگی آنان از دریچه لنز دوربین برای مردم به نمایش درآمده بود، اما پخش مستندهای انتخاباتی از سیاستمداران، ایده‌ای بود که از سال ۱۳۷۶ به عرصه اجرا رسید و توانست توجه ویژه مردم را هم جلب کند.
در آن زمان سیف‌الله داد، بهروزافخمی و احمد مرادپور، مستند سیدمحمد خاتمی را ساختند. علی‌اکبر ناطق‌نوری برای ساخت فیلم تبلیغاتی خود سراغ بهزاد بهزادپور رفت که در ژانر سینمای دفاع‌مقدس فعالیت می‌کرد. محمد محمدی‌ری‌شهری هم ساخت فیلم تبلیغاتی خود را به یوسف مناجاتی، حسین فردرو و اسدالله ایمن سپرد و رضا زواره‌ای هم سراغ رسول صدرعاملی رفت.
نمایش بغض‌های خاتمی در مستند درویش
برای انتخابات خرداد 1380 کارگردان‌های شناخته‌شده‌تری وارد گود شدند و ساخت فیلم نامزدهای ریاست‌جمهوری را برعهده گرفتند. احمدرضا درویش، فیلم محمد خاتمی را ساخت. احمد توکلی سراغ ضیاءالدین دری رفت. علی شمخانی فیلم انتخاباتی‌اش را با مشاوره مجید مجیدی و سیف‌الله داد ساخت. جمال شورجه فیلم شهاب‌الدین صدر را ساخت، سعید ابوطالب کارگردانی فیلم حسن غفوری‌فرد را به عهده گرفت و درنهایت سعید جلیلوند هم فیلم منصور رضوی را ساخت.
بعد‌ها کارشناسان این گزاره را مطرح کردند که بغض‌های خاتمی در روز ثبت‌نام در انتخابات ریاست‌جمهوری که به‌شکل دراماتیکی در این فیلم انتخاباتی‌اش به تصویر کشیده شد، در پیروزی وی نقش غیرقابل‌انکاری داشت و توانست روایتی بصری از مشکلات دولت نخست اصلاحات را برای مخاطبان تصویرسازی کند.
وقتی فیلم‌های انتخاباتی عاطفه‌اش بیشتر از سیاست شد
سال 88 مستندهای انتخاباتی در فضای سیاسی بسیار تاثیر گذاشت و نقش زیادی در مشارکت مردم داشت. البته در این دوره، مناظره‌های انتخاباتی هم شکل دیگری گرفت و حدودا 50 میلیون نفر مخاطب این مناظره‌ها بودند، کارگردان‌ها که دیگر تجربه ساخت فیلم‌های انتخاباتی را داشتند، این بار هم سیاست را مدنظر قرار داده و هم سعی کردند بار عاطفی فیلم‌ها را بیشتر کنند.
مجید مجیدی، احمدرضا درویش و مهدی کرم‌پور در فیلم تبلیغاتی میرحسین موسوی سعی کردند با روایتی که جلو می‌برند، اقبال جامعه را به کاندیدای اصلاح‌طلبان به تصویر بکشند. جواد شمقدری، راوی تلاش‌های احمدی‌نژاد در اداره کشور و رسیدگی به مستضعفان شد. علی معلم و بهروز افخمی نیز برای مهدی کروبی فیلم ساختند و محمدعلی فارسی فیلم تبلیغاتی محسن رضایی را کارگردانی کرد.
آغاز دوره فیلمسازی پنهانی
در انتخابات 1396، مسیر مستندسازی انتخاباتی تغییر کرد و ظاهرا فیلمسازان تمایلی نداشتند عنوان‌شان در پروژه‌های تبلیغاتی نامزدهای ریاست‌جمهوری قرار بگیرد. مستندها بیشتر به مشکلات سیاسی- اقتصادی کشور می‌پرداخت. البته این را نباید از قلم بیندازیم که تاثیرگذاری مستندهای تبلیغاتی همچنان زیاد بود. فیلم تبلیغاتی حسن روحانی که ابتدا گفته شد کارگردانی آن برعهده محمدحسین مهدویان بوده بعدا از سوی او تکذیب شد.
در مستند تبلیغاتی ابراهیم رئیسی نیز که در سال 1396 رقیب جدی حسن روحانی بود، مشکلات سپرده‌گذاران موسسات مالی به تصویر کشیده و بخش‌هایی از استقبال پرشور و تاریخی مردم در استان‌های مختلف از رئیسی و حضور او در روستاها پخش شد و دغدغه این کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری برای برخورد و اصلاح وضعیت فساد، فقر، بیکاری و محرومیت مستضعفان محور اصلی این مستند بود. نام کارگردان مستند رئیسی را مهدی نقویان عنوان کردند اما این موضوع تایید رسمی نشد.
متن کامل این گزارش را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.