ندا اظهری، مترجم: از نقطه نظر اقتصادی، صنایع صنایع متمرکز بر دانش و فناوری جزء متوسط اما حیاتی از تولید ناخالص ملی (GDP) را تشکیل می‌دهند و بخش قابل توجهی از نیروی کار حوزه‌های علم، فناوری، مهندسی و ریاضیات آمریکا را به کار می‌گیرند. صنایع متمرکز بر دانش و فناوری (KTI) به دو دسته صنایع تولیدی و خدماتی تقسیم می‌شوند و این گزارش علاوه‌بر شرح این دو گروه، به بررسی سهم کشورهای مختلف از تولید صنایع این حوزه‌ها پرداخته است.

صنایع متمرکز بر دانش و فناوری (KTI) یا صنایع متمرکز بر تحقیق و توسعه (R&D) آمریکا در فضایی در حال تغییر برای تولید بین‌المللی، تحقیق و توسعه و توسعه فناوری، تحت‌تاثیر موانع و چالش‌های اقتصاد کلان، ژئوپلیتیک و مرتبط با همه‌گیری اخیر رقابت می‌کنند. در این میان، صنایع متمرکز بر تحقیق و توسعه (R&D) آمریکا بر هزینه‌های سرمایه‌ای، قیمت‌های ورودی و سازمان‌دهی شبکه‌های تامین‌کننده، از جمله شبکه‌های مواد معدنی و مواد حیاتی، انرژی، فناوری و نیروی کار تاثیر گذاشته است. درعوض ماهیت اقتصادی صنایع KTI منبع مهمی برای سرمایه‌گذاری تحقیق و توسعه، رقابت و کمک به اهداف سیاست عمومی در تمام کشورها از امنیت ملی، انرژی پایدار، ارتباطات و سایر زیرساخت‌های فیزیکی گرفته تا حفاظت از محیط‌زیست و سلامت محسوب می‌شود. این گزارش، الگوهای تولید صنایع متمرکز بر تحقیق و توسعه را بررسی می‌کند که به‌عنوان تولید ارزش افزوده شامل ارزش کالاها و خدمات تولید شده از سوی یک صنعت (تولید ناخالص) منهای هزینه نهاده‌های میانی شامل انرژی، مواد و خدمات خریداری شده و ارزش افزوده ارزیابی می‌شوند. 

سهم 11.2 درصدی صنایع تولیدی آمریکا از GDP

صنایع متمرکز بر دانش و فناوری (KTI) حدود یک‌دهم از GDP آمریکا را از سال 2022 به خود اختصاص دادند که معادل 11 درصد یا 2 هزار و 900 میلیارد دلار از مجموع 25 هزار و 700 میلیارد دلار GDP آمریکا می‌شود. این سهم نسبتا اندک نشان‌دهنده آن است که اقتصاد آمریکا تمرکز کمتری روی بخش تولید دارد و بیشتر صنایع KTI با توجه به تمرکز روی تحقیق و توسعه بالاتر، در بخش تولید متمرکزند. 

افزایش سهم 45 درصدی صنایع خدماتی KTI

از سال 2002، صنایع تولیدی KTI سهم بیشتری از تولید ناخالص داخلی آمریکا (حدود 6 تا 7 درصد) را در مقایسه با خدماتی KTI (3 تا 5 درصد) به خود اختصاص دادند. باوجود سهم‌های نسبتا ثابتی که این بخش نسبت به GDP دارد، دو تغییر برای ارزش افزوده در صنایع KTI آمریکا مورد توجه است. سهم صنایع خدماتی KTI در کل ارزش افزوده این بخش از آمریکا بین سال‌های 2002 تا 2022 از حدود یک‌سوم به 45 درصد افزایش یافت؛ این در حالی است که سهم صنایع تولیدی KTI از بیش از دو‌سوم در سال 2002 به 55 درصد در سال 2022 کاهش یافت.

افزایش 20 درصدی صنایع تولیدی KTI در 2022

به‌تازگی صنایع تولیدی خدماتی KTI در آخرین رکود اقتصادی متفاوت از حوزه تولیدی KTI ضربه خورد که منعکس‌کننده میزان و زمان تاثیرات همه‌گیری بر کالاها در مقابل خدمات در کل اقتصاد آمریکاست. غیر از سلاح و مهمات، داروسازی و محصولات کامپیوتری، الکترونیکی و نوری که هر کدام در سال 2020 افزایش سالانه داشتند، ارزش افزوده صنایع تولیدی KTI آمریکا در مقایسه با درصد کاهش کلی تولید ناخالص داخلی در رکود سال 2020، با درصد بیشتری کاهش روبه‌رو شد. این صنایع در سال 2021 با افزایش بیشتر در سال 2022 همراه بود. در مقابل هر سه صنعت خدمات KTI شامل انتشار نرم‌افزار، IT و سایر خدمات اطلاعاتی و خدمات تحقیق و توسعه علمی، از سال 2018 افزایش سالانه داشته‌اند.

54 درصد از صنایع تولیدی KTI در اختیار آمریکا و چین
آمریکا، چین، اتحادیه اروپا، ژاپن و کره‌جنوبی حدود 80 درصد از ارزش افزوده جهانی KTI را در سال 2022 به خود اختصاص دادند. در سال 2022، چین و آمریکا به ترتیب با درآمد 3 هزار میلیارد دلار و 2 هزار و 900 میلیارد دلاری، دو تولیدکننده برتر خروجی‌های KTI بودند که هر کدام بیش از یک‌چهارم ارزش افزوده جهانی KTI را تشکیل می‌دادند و پس از آن، اتحادیه اروپا با یک‌هزار و 900 میلیارد دلار درآمد، سهم 17 درصدی را از آن خود کرد. 

71 درصد از ارزش افزوده جهانی سهم صنایع تولیدی
صنایع تولیدی KTI در سال 2022 حدود 71 درصد از ارزش افزوده جهانی را در مقایسه با سهم 17 درصدی از کل صنایع تولیدی در ارزش افزوده تمام صنایع را با توجه به تمرکز بر تحقیق و توسعه به خود اختصاص داد. چین از سال 2012 به افزایش روند ارزش افزوده در صنایع تولیدی پرداخت که تا سال 2022 هم ادامه داشت و توانست به‌رغم اختلالات اخیر ژئوپلیتیکی و مرتبط با همه‌گیری، جایگاه خود را در دنیا به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده صنایع KTI حفظ کند. افزایش بلندمدت سهم صنایع تولیدی KTI چین با کاهش سهم تولید KTI در آمریکا، ژاپن و آلمان همراه شد که مشابه روندهای کلی صنایع تولیدی است. 

چین در 6 صنعت تولیدی بالاترین سهم را دارد
از منظر صنایع خاص، آمریکا در سال 2022 بیشترین سهم ارزش افزوده جهانی را در دو صنعت تولیدی KTI شامل هوا و فضاپیما 57 درصد و ابزار پزشکی و دندانپزشکی 37 درصد در اختیار داشت و در داروسازی و ساخت سلاح و مهمات هم تراز با چین بود. چین بیشترین سهم را در میان 6 صنعت دیگر صنایع تولیدی KTI دربرداشت، به‌طوری که تجهیزات الکتریکی 55 درصد؛ راه‌آهن، وسایل نقلیه نظامی و سایر تجهیزات حمل‌ونقلی 42 درصد؛ ماشین‌آلات و تجهیزات 37 درصد؛ وسایل نقلیه موتوری، تریلرها و نیمه‌تریلرها 32 درصد؛ مواد و محصولات شیمیایی به استثنای داروها 37 درصد؛ محصولات کامپیوتری، الکترونیکی و نوری ازجمله نیمه‌رساناها 31 درصد را به خود اختصاص دادند. 

چین بزرگ‌ترین صادرکننده صنایع تولیدی KTI
تجارت بین‌الملل مدت‌هاست به‌عنوان کانالی کلیدی از سرریزهای دانش و فناوری و نیز عاملی در رقابت‌پذیری و رشد بهره‌وری یک کشور شناخته می‌شود. طبق آمارهای جهانی، صنایع تولیدی KTI در سال 2022، قریب به 11 هزار 400 میلیارد دلار صادرات داشتند که پس از کاهش 5.1 درصدی در سال 2020 و افزایش 20.3 درصدی پس از همه‌گیری در سال 2021، در مقایسه با سال 2021 حدود 6.5 درصد رشد نشان می‌دهد. چین از سال 2008 با سهم 20.9 درصدی در سال 2022، بزرگ‌ترین کشور صادرکننده صنایع تولیدی KTI بوده است. 

چینی‌ها برترین تولید‌کننده نیمه‌رساناها
نیمه‌رساناها که به ریزتراشه‌ها یا تراشه‌های کامپیوتری هم شناخته می‌شوند، اجزای کلیدی فناوری‌ها و محصولات حیاتی و نوظهور مانند هوش مصنوعی، محاسبات کوانتومی، وسایل نقلیه خودکار یا برقی و ارتباطات 5G هستند که زیربنای امنیت اقتصادی و ملی را تشکیل می‌دهند. طرح CHIPS که یک طرح ‌انگیزشی در سال 2021 برای تولید نیمه‌رساناها در آمریکا به شمار می‌رود، و همچنین طرح قانون بعدی علم و تراشه 2022، هدف افزایش ظرفیت داخلی تولید نیمه‌رساناها و علم را دنبال می‌کنند. قانون علم و تراشه با حمایت از ساخت نیمه‌رساناها در آمریکا و توسعه این فناوری در زنجیره تامین شامل حمایت از ابتکارهای تحقیق و توسعه، توسعه نیروی کار و دفاع ملی در چند آژانس و شرکای بین‌المللی، حدود 52 میلیارد و 700 میلیون دلار را به احیای صنعت نیمه‌رسانای آمریکا اختصاص داد. 

سهم کاهشی آمریکا، ژاپن و آلمان از صادرات صنایع تولیدی
به‌عنوان سهمی از صادرات تولیدی، صادرات جهانی صنایع تولیدی KTI از سال 2002 تاکنون با نوسان 60 درصدی مواجه بوده است. در سطح کشور، سهم چین از صادرات کالاهای KTI به کل صادرات تولیدی به‌طور قابل توجهی رشد داشته، به‌طوری‌که از 47 درصد در سال 2002 به 64 درصد در سال 2022 افزایش یافته است. در همین بازه زمانی، هند از 28 درصد تا 39 درصد و کره جنوبی از 67 تا 72 درصد رشد کردند که به‌رغم افزایش سهم، رشد اندکی را نشان دادند. سهم بیشتر کشورهای بزرگ نیز روند کاهشی داشته، به‌طوری‌که سهم آمریکا از 74 درصد به 64 درصد، ژاپن از 80 به 73 درصد و آلمان از 71 به 68 درصد بوده‌اند.
 

جهت دیدن متن کامل گزارش، اینجا را بخوانید.