تمام این اتفاقات نه‌تنها استقلال عملیاتی صندوق را مخدوش کرد، بلکه در زمینه اهداف بلندمدت صندوق هم پیش نرفت. دست‌درازی به منابع صندوق، موضوعی بود که موجب شد میزان ذخایر ارزی کشور کاهش یابد و اقتصاد کشور با چالش‌های عدیده‌ای روبه‌رو شود. این مسائل دست‌به‌دست هم داد تا در سیاست‌های کلی برنامه ششم، توجه ویژه‌ای به صندوق توسعه ملی شود که استقلال مدیریت حساب‌های این صندوق از بانک مرکزی، مهم‌ترین آن است. آنطور که در بند دهم لایحه برنامه ششم آمده است؛ مدیریت حساب‌های صندوق توسعه ملی از بانک مرکزی مستقل خواهد شد. بنابراین با توجه به این موضوع، کارشناسان معتقدند صندوق توسعه، صندوق پس‌انداز برای کشور است و دلیلی ندارد در هر زمان از این صندوق برداشت شود بلکه باید در مواقع اضطراری و برای انجام کارهای مشخص در موضوعات اقتصادی از منابع صندوق توسعه ملی برداشت شود، اما این موضوع در دولت گذشته اجرایی نشد. این کارشناسان در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با مثبت ارزیابی کردن طرح استقلال صندوق توسعه ملی در برنامه ششم توسعه، تاکید می‌کنند موجودی این صندوق باید صرف پروژه‌هایی شود که درآمد ارزی برای کشور داشته باشد و توسط بخش خصوصی اجرا شود. براساس گفته‌های کارشناسان، نتیجه دست‌درازی‌ها به منابع این صندوق جزء بدهی بالای دولت نبود؛ بدهی‌هایی که بنا به گفته مقامات، به بالای 500 هزار میلیارد تومان هم می‌رسد. با این حال آنطور که کارشناسان می‌گویند، مبالغ صندوق تنها باید صرف مباحث توسعه‌ای و پروژه‌هایی شود که نیاز به ارز دارند و به توسعه صادرات کمک می‌کنند.
منابع صندوق توسعه صرف پروژه‌های اسم‌ورسم‌دار نشود
احمد حاتمی‌یزد کارشناس بانکی
طبق قانون قرار بود موجودی صندوق توسعه ملی صرف پروژه‌هایی شود که اولا درآمد ارزی داشته باشد ثانیا توسط بخش خصوصی اجرا شود، در حالی که موجودی این صندوق در دولت احمدی‌نژاد برخلاف قانون به پروژه مسکن مهر اختصاص یافت.
در دولت قبل و هم دولت فعلی هرجا اعتبارات کم می‌آمد از منابع این صندوق استفاده می‌شد مثل نفت، مسکن مهر و نیروگاه‌ها، در صورتی‌که این خلاف قانون بود. در 12 سال گذشته دولت‌ها منضبط نبودند و هر زمان که دچار فشار مالی می‌شدند به منابع این صندوق دست‌درازی می‌کردند.
به‌طور کلی دولت‌های بعد از انقلاب هیچ‌کدام انضباط مالی نداشتند و همین موجب شد هم تورم افزایش یابد و هم دولت بیش از 400 هزار میلیارد تومان بدهی داشته باشد. این میزان بدهی نشان می‌دهد دولت بیش از درآمدها هزینه کرده است، بنابراین معمولا قانون توسط دولت‌ها اجرا نمی‌شود. اما اگر شرایط به‌گونه‌ای باشد که دولت نتواند از این منابع استفاده کند، هم از پول به بهترین نحو استفاده می‌شود و هم درآمدهای ارزی افزایش می‌یابد نه اینکه این منابع صرف پروژه‌های اسم‌ورسم‌داری چون مسکن مهر شود که هیچ درآمد ارزی‌ای برای کشور ندارد. این منابع باید درآمد صادراتی و ارزی برای کشور داشته باشد و به توسعه صادرات کمک کند.
منابع صندوق توسعه صرف مباحث توسعه‌ای شود
آلبرت بغوزیان اقتصاددان
بحث استقلال حساب‌های صندوق توسعه ملی از ابتدا هم مطرح بوده است اما بعضا برداشت‌هایی از این صندوق صورت می‌گرفت در حالی که مبالغ این صندوق باید مستقل از تصمیمات مقطعی و کوتاه‌مدت بانک مرکزی، وزارت امور اقتصادی و دارایی و دیگر نهادها باشد. مبالغ این صندوق باید برای توسعه اقتصادی در اختیار بخش خصوصی قرار گیرد نه دست‌درازی دولت‌ها. اما هر زمان که این مسائل به فراموشی سپرده شد، چنین چالش‌هایی ایجاد شد. رئیس صندوق توسعه ملی فردی است که دائما باید خطوط قرمز و اصول صندوق را مدنظر داشته باشد و در آن چارچوب تصمیم‌گیری کند که استقلال آن خدشه‌دار نشود. موضوع استقلال صندوق نه‌تنها در برنامه ششم توسعه که در برنامه‌های چهارم و پنجم نیز مطرح بوده است، بنابراین اگر تاکنون حساب این صندوق مستقل نبوده حتما باید مستقل شود. این استقلال به معنای لجبازی و عدم هماهنگی نیست بلکه به معنای همانگی سیاست‌های ارزی با سیاست‌های پولی، مالی و توسعه‌ای است و نباید تحت فشار مرجعی قرار گیرد که بخواهد مبالغ آن را صرف مباحث پروژه‌هایی غیر از مباحث تعریف‌شده کند؛ چراکه این مساله مغایر با اهداف ملی است. شروط موجود در این صندوق باید اجرا شود. در مواقعی صندوق قانع می‌شود که با دولت، وزارت اقتصاد، بانک مرکزی و بانک‌ها همراهی کند، اما رئیس صندوق توسعه ملی نباید تحت فشار قرار گیرد. مبالغ صندوق باید صرف مباحث توسعه‌ای و پروژه‌هایی شود که نیاز به ارز دارند.
ارمغان جوادنیا