از نخستین ساعاتی که خبر وقوع تصادف «سانچی» با یک کشتی دیگر در آب‌های دریای چین در 16 دی‌ماه سال 1396 مخابره شد، نمی‌دانم چرا افکارم به سال گذشته، دقیقا به 15 مردادماه سال 1395 می‌رفت و سوالاتی را که همان سال هم برایم بی‌جواب بود را تکرار می‌کرد. 15 مردادماه سال 1395 سازمان دریایی و بنادر سنگاپور از برخورد نفتکش «دریم2» وابسته به شرکت ملی نفتکش ایران و کشتی کانتینربر «ام.اس.سی الکساندرا» وابسته به دومین شرکت بزرگ کانتینربر جهان در سوئیس خبر داد.
سازمان دریایی و بنادر سنگاپور و شرکت سوئیسی اعلام کردند بر اثر این برخورد تعدادی از کانتینرها در دریا و تعدادی نیز روی عرشه نفتکش ایرانی سقوط کردند که در این برخورد به فردی آسیب نرسید یا آلودگی‌ای ایجاد نشد. در این حادثه 10 کانتینر خالی به دریا پرتاب شد و چهار کانتینر به روی عرشه نفتکش ایرانی سقوط کرد.
بسیاری چشم انتظار اظهارنظر مدیرعامل شرکت ملی نفتکش ایران «کیان ارثی» در این خصوص بودند و به دلیل آنکه این حادثه تلفات انسانی نداشت، به راحتی به فراموشی سپرده شد تا اینکه چندی پیش شاهد تکرار تاریخ باشیم اما تکراری که جان 32 نفر از کارکنان و خدمه‌کشتی را که از سرمایه‌های انسانی بودند گرفت و همچنین باعث آلودگی زیست‌محیطی شد که در 30 سال اخیر در صنعت حمل‌ونقل نفت بی‌سابقه بوده است.
سوال اصلی از شرکت ملی نفتکش ایران و وزارت نفت این است که براساس قوانین سازمان بین‌المللی دریانوردی و کنوانسیون بین‌المللی مدیریت ایمنی چه ارزیابی خطری (Riskassessment) برای کشتی (دریم2) انجام دادید که مشابه آن برای سانچی رخ ندهد؟
اگر واقعا شرکت ملی نفتکش ایران درصدد پاسخ به این سوالات بود، آیا حادثه «سانچی» یا امثال آن رخ می‌داد؟
از آن جهت به قطع یقین می‌گویم که این حادثه‌ها دیگر تکرار نمی‌شد، به این دلیل که قوانین (IMO) براساسی تدوین شده است که تجربه حادثه یک اصل برای مورد و اقدام بعدی باشد اما متاسفانه می‌بینیم که اشتباهات بارها تکرار شد تا اینکه در آخرین بار جان 32 نفر از دریانوردان ما را گرفت.
مشابه این قوانین بسیار است که هیچ‌گاه رعایت نمی‌شوند، هیچ بلکه روزبه‌روز هم بر تعداد این ندانم‌کاری‌ها در راستای صرفه‌جویی در منابع اضافه می‌شود و بعد از گذشت چند سال و رخ دادن حادثه‌ای می‌بینیم که در منابع مالی به ظاهر صرفه‌جویی شده اما صرفه‌جویی در منابع جانی... ! شرکت ملی نفتکش ایران و وزارت نفت، سال گذشته در سنگاپور تجربه تلخ تصادفی مشابه تصادف نفتکش «سانچی» را داشتید، لطفا توضیح دهید که چه واکنش یا درس عبرتی گرفتید که دیگر آن اتفاق تکرار نشود؟
چرا به یک سال قبل برویم؟ بعد از تصادف سانچی زمانی که با افتخار فیلمبردار صداوسیما را روی کشتی «حسنا» فرستادید، همان کشتی‌ای که قرار بود دقیقا همان بار کشتی «سانچی» را حمل کند و به بندر کره جنوبی ببرد؛ چه اقداماتی را انجام دادید که دیگر همان حادثه مجدد رخ ندهد؟ یا بهتر است بگویم در رابطه با کشتی «سانچی» به کدام‌یک از آن چهار سوال ارزیابی خطر(Risk assessment) پاسخ دادید؟
در انتها باید توضیح دهم که «وزارت نفت» را از آن جهت مورد خطاب قرار داده‌ام چراکه این وزارتخانه همچنان سهامدار است و مالک بیش از 6٠ کشتی است که هر کدام بیش از چندین میلیون دلار ارزش دارد.
* نویسنده : مهسا شمس‌کلائی روزنامه‌نگار