به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، هنوز چهرههای سیاه و سوختهای که رســانــههای داخلی و خارجــی در نـــیــمـــههــای اردیبهشــت مـاه امسال منتــشر کردند در دیدگان مردم مانــدگار است. تصاویری که خبر از انفجاری مهیب در معدن زغالسنگ یورت آزادشهر میداد با این حال بعد از پنج ماه نه آنچنان که باید وضعیت معیشتی و اسکان خانوادههای داغدار بهتر شده است و نه بارقه امیدی برای سایر کارگرانی است که در حال حاضر به دلیل وضعیت ایمنی معدن، بیکار هستند و تا چندین روز دیگر، بیمه بیکاری آنها هم به پایان میرسد و باید دوباره به سرکار خود برگردند، روشن شده است.
13 اردیبهشت ماه امسال بود که خبر انفجار در معدن زغال سنگ یورت آزادشهر استان گلستان، خود به یک انفجار خبری تبدیل شد. ۴۳ کشته و بیش از ۷۰ نیروی امدادی و معدنچی مجروح و آسیب دیده و صدها نفر از اعضای خانواده این معدنچیان، قربانیان حادثهای شدند که هنوز هم پس از گذشت پنج ماه، علت آن مشخص نشده است. خبر ورود کمیته حقیقتیاب در روزهای آتی به استان گلستان برای ریشهیابی وقوع این فاجعه، بهانهای شد تا بار دیگر به وضعیت قربانیان این انفجار بپردازیم. آنطور که چند روز پیش مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان گلستان به رسانهها اعلام کرد، دومین لوکوموتیوی که در زیر آوار مانده بود خارج شده و کار آواربرداری هم در حال اتمام است و حالا وقت آن است که تیم حقیقتیاب به استان گلستان بیاید و دلایل حادثه را اعلام کند.
حسینعلی قوانلو، در این گفتوگو اعلام کرده بود: «از زمان حادثه تاکنون معدن زمستان یورت درآمدی ندارد و همه هزینههای تعمیرات، آواربرداری و همچنین حقوق کارگران، معوقات و کسورات دیه جانباختگان پرداخت شده است.»او یادآوری میکند: «کارفرما حقوق اردیبهشت و خرداد تمام کارگران معدن را در حالی که مشغول به کار نبودهاند، پرداخت کرده است.» اما با این حال بسیاری از کارگران نجاتیافته از حادثه و همچنین خانوادههای قربانیان از روند موجود در تحقق وعدهها ناخشنودند.
بیکاری مستمر بلای جان کارگران
پس از حادثه انفجار معدن یورت، به دلیل استمرار آتشسوزی در روزهای پس از آن و سپس حرارت بالای معدن و ایمن نبودن آن، بسیاری از کارگران معدن بیکار شدند. این درحالی بود که بخش قابل توجه جمعیت مذکر آن شهر، در این معادن شاغل بودند. ترس، افسردگی و دیدن مرگ همکاران از یکسو و نبود آینده شغلی و امنیت و امید به یافتن شغلی جدید، دغدغه این مردان معدنکار پس از حادثه بود.
با این حال در همان روزهای اول حادثه، قول بازگشت این افراد به شغلهای سابقشان داده و قرار شد کارفرما، برای آنها 6 ماه بیمه بیکاری رد کند ولی حالا این مهلت تا چندی دیگر به پایان میرسد و اگر این کارگران به سر کارشان بازنگردند، از حقوق و بیمه بیکاری خبری نیست. البته قوانلو هفته گذشته با بیان اینکه باید 300 کارگر این معدن دوباره به سرکارشان برگردند اعلام کرده بود: «کارفرما حقوق اردیبهشت و خرداد تمام کارگران معدن را در حالی که مشغول به کار نبودهاند، پرداخت کرده است. هماکنون ۱۰۰ نفر برای تعمیرات در معدن زمستان یورت مشغول به کار هستند. در تونلهای پایینتر مشکلی برای کار وجود ندارد، تهویه بررسی شده و میزان گاز سنجیده شده است؛ با توجه به اینکه بیمه بیکاری کارگران هم در حال اتمام است و کارگران از ماه آینده دریافتی نخواهند داشت معدن زمستان یورت شرقی را هم آماده کردهایم. تمام بحثهای ایمنی معدن در این مدت بررسی شده و به تایید کارشناسان نظام مهندسی معدن رسیده است.»
معدن هنوز برای شروع کار امن نیست
با وجود این اعلام، سازمانهای دفاع از حقوق کارگران، نگران وضعیت امنیت جان کارگران و شرایط ایمنی معدن پس از حریق هستند. آنها میگویند با توجه به اینکه علت دقیق حادثه هنوز مشخص نیست، باز هم ممکن است این اتفاق تلخ رخ دهد، ضمن اینکه وضعیت تهویه معدن از شرایط استانداردی برخوردار نیست. حسینعلی قوانلو، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان گلستان نیز در این مورد گفته بود: «کارفرما برای اصلاح و بهبود تهویه و... تقاضای پرداخت تسهیلات داده که در این مدت هنوز محقق نشده است.»
کتابداری و آرایشگری در اعماق زمین
با آنکه از همان زمان انتشار خبرهای انفجار، تمام مسئولان در مورد واقعه اظهارنظر کرده و وعدههایی را نیز دادند اما خانوادههای قربانیان در این ماهها گله از محقق نشدن وعدهها داشتند. ضمن اینکه این واقعه باعث شد تا نگاهها به سمت حقوق و مزایای شغلی برود که در تمام دنیا بهعنوان سختترین شغل شناخته میشود. انتشار وضعیت حقوق کارگران در این معدن کافی بود تا مردم متوجه شوند در کشوری که پس از افشای پرونده حقوقهای نجومی، رقم 20 میلیونی حقوق ماهانه، رقمی استاندارد و مجاز برای شغل اول برخی محسوب میشود، کارگرانی هستند که عنوان سختترین شغل جهان را یدک میکشند اما حقوقشان با تمام سختی کار، به یک میلیون هم نمیرسد. رسانهها در گفتوگو با خانوادههای قربانیان حادثه، به رقم حقوقی میان 800 هزار تومان تا یک میلیون و 200 هزار تومان رسیدند. اما این تنها درد خانوادهها نبود، آنها اعلام کردند که باوجود اینکه شغل معدن در زمره مشاغل سخت قرار میگیرد اما برای بیمه این افراد، مشاغل دیگری تعریف شده است، برای یکی شغل آرایشگری زدهاند و برای دیگری کتابداری! مفهوم این تغییر سمت شغلی این است که کارگران معدن با وجود داشتن سختی کار، به جای بازنشستگی پس از 20 سال، باید 30 سال کار کنند تا بازنشسته شوند.
هرچند که رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان گلستان خبر بیمه کتابداری یا آرایشگری معدنکاران جانباخته را کذب خواند و در پاسخ به رسانهها گفت: «این موارد صحت ندارد. در این رابطه دو سه مورد اعتراض بوده که از آنها خواستیم اعتراض خود را به صورت مکتوب اعلام کنند. پس از بررسی مشخص شد این ادعاها صحت ندارد، چراکه این معدن، یکی از بزرگترین معادن کشور و طرح طبقهبندی مشاغل با نظارت اداره کار در آن رعایت میشده است.» ولی گفتههای وی با اطمینان کامل نبود چراکه در ادامه توضیحی داد که میتوانست به ادعای برخی شاکیان صحه بگذارد: «از آنجا که پیمانکارهای متفاوتی در این معدن مشغول به کار بودهاند، ممکن است سوابق آنها دچار مشکل شود اما در تلاش هستیم تا ادامه کار معدن زمستان یورت، با دقت و نظارت بیشتری از سمت اداره کار و وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام شود.»
خانوادهها در انتظار تحقق وعدهها
اینها که ذکر شد، تمام درد خانوادههای معدنچیان نبود، وقتی معدن دچار حریق شد، تازه مسئولان متوجه شدند اکثر خانوادههایی که دچار آسیب شدهاند حتی از داشتن یک سرپناه نیز محرومند و اکثر آنها اجارهنشینند، همین خبر کافی بود تا در اولین روزهای حادثه، رئیسجمهور قول اهدای مسکن مهر یا 50 میلیون تومان کمکهزینه بلاعوض خرید خانه به آنها بدهد ولی پس از پنج ماه این مبلغ به خانوادهها تعلق نگرفت، با آنکه در ابتدا گفته میشد مبلغی هنوز به استان تزریق نشده است اما مقانلو علت را نحوه تخصیص این مبلغ عنوان کرد. به گفته او «رئیسجمهور وعده پرداخت ۵۰ میلیون تومان کمکهزینه خرید مسکن مهر داده بود که در این مورد به واسطه اختلاف نظر به وجود آمده مبنیبر اینکه مبلغ به ورثه برسد یا به سرپرست خانوار در پرداخت تأخیر به وجود آمد. به همین منظور دادگستری این مورد را استعلام کرده و هنوز برای نحوه پرداخت آن تصمیم واحدی گرفته نشده است.»
با این حال سایر حقوق جانباختگان پرداخت شد، آنگونه که این مقام مسئول عنوان کرد: «از ابتدای حادثه تا برقراری مستمری بیمهشدگان، حدود ۲۵ میلیون تومان به ازای هر خانواده از دستگاههای مختلف اعم از تامین اجتماعی، وزارت بهداشت، بهرهبردار و... پرداخت شد. علاوهبر آن مبلغ ۲۱۳ میلیون تومان نیز بابت دیه بین ورثه فوتشدگان تقسیم شد. به این ترتیب تمام حق و حقوق خانواده فوتشدگان پرداخت شده است.» حالا پس از گذشت پنج ماه همه منتظرند تا هرچه زودتر علت حادثه مشخص و وضعیت امنیت معدن و ادامه کار کارگران مشخص شود. آنطور که حسینقلی قوانلو گفته بود «از روزهای ابتدای حادثه، به دستور رئیسجمهور، کمیته حقیقتیاب تشکیل و گزارش اولیه اعلام شد اما گزارش نهایی به علت ریزش بزرگی که مجدد در معدن اتفاق افتاده بود، به تأخیر افتاد. در روزهای گذشته آواربرداری به اتمام رسیده و منتظر هستیم این کمیته بازدید نهایی را انجام داده و نظر آخر را اعلام کند.»او قول داده که ایمنی کارگاهها تامین شود. «تمام تلاش ما این است که بخشی از کارگاهها با بهبود موارد ایمنی، تهویه و نظارت بیشتر بازرسان اداره کار و تایید وزارت صنعت راهاندازی شده و معدنکاران به کار خود برگردند.»حالا باید منتظر ماند و دید کمیته حقیقتیاب چه گزارشی ارائه خواهد داد و آیا ایمنی این کارگاه و سایر کارگاههای مشابه آنقدر بالا خواهد رفت که دیگر شاهد چنین وقایع دلخراشی نباشم؟
* نویسنده : مهدیهسادات شاهمرادی خبرنگار گروه اقتصادی