اخبار این صفحه 
نویسنده: مریم عاقلی، روزنامه‌نگار
عباس سلیمی‌نمین، کارشناس مسائل سیاسی و مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران در گفت‌وگو با «فرهیختگان» در آستانه سالگرد شهادت فرمانده محبوب جبهه مقاومت حاج‌قاسم سلیمانی به بررسی ابعاد شخصیتی و ویژگی‌های فردی فرمانده شهید نیروی قدس سپاه پاسداران و نسبت وی با جریانات سیاسی پرداخت که مشروح این گفت‌وگو را در ادامه از نظر می‌گذرانید.
نگاه حاج‌قاسم فراتر از حزب و جناح بود
چرا حاج‌قاسم به‌عنوان یک شخصیت نظامی فردی بودند که در همه طیف‌های سیاسی مورد احترام بودند؟
ضمن گرامیداشت این شخصیت ارزنده در اولین سالگرد شهادت ایشان باید بیان کنم این شهید بزرگوار نگاه کاملا فراتر از جناح و گرایش گروهی و حزبی داشت. این نگاه موجب می‌شد که ایشان همواره مصالح جامعه خودمان و جامعه بشری را بر سایر خاستگاه‌ها برتری دهد. افق نگاه شهید سیلمانی بسیار وسیع بود و تعامل بسیار سازنده‌ای با همه جریانات موجود در کشور داشت. به این معنا که برای پیشبرد جامعه حاضر بود با حفظ اصول، با جریانات مختلفی که با رای مردم روی کار می‌آمدند، تعامل سازنده داشته باشد. تعامل سازنده را می‌توانید در امام(ره) و رهبری امروز انقلاب به‌خوبی درک کنیم. اگر به عقب برگردیم امام در اواخر عمر خود فرمودند من به بنی‌صدر رای ندادم، من بازرگان را قبول نداشتم، اما وقتی عملکرد امام را بررسی می‌کنیم این‌گونه تصور می‌شود که صددرصد آقای بنی‌صدر مورد تایید امام(ره) بوده است. حتی وقتی امام(ره) اختیارات خود را به او تنفیذ کردند و او را به‌عنوان فرمانده کل قوا معرفی کردند، تعاریفی از ایشان داشتند. لذا اگر این نوع تعامل امام(ره) مورد بررسی قرار گیرد در باور نمی‌گنجد که امام(ره) در همان زمان آقای بنی‌صدر را به‌لحاظ فکری قبول نداشتند. اما چرا با تمام وجود از او پشتیبانی می‌کنند و حتی به‌گونه‌ای عمل می‌کنند که همه تصور کردند بنی‌صدر را قبول کردند. نامه‌ای که آقای هاشمی به امام(ره) می‌نویسد دلالت بر شکل‌گیری این تصور داشت. درحالی که عامل این است که افق دید امام(ره) بسیار وسیع‌تر است یعنی ایشان موفقیت کل نظام سیاسی ایران را مدنظر داشتند و بنابراین اگر آقای بنی‌صدر بتواند با اختیاراتی که امام(ره) به او محول می‌کند گامی درجهت مردم بردارد، این برای امام(ره) بسیار مهم است. اینکه چه‌کسی این گام را برداشته برای امام(ره) در اولویت قرار ندارد. کسی که با رای مردم روی کار آمده امام(ره) پشتیبانی می‌کند تا بتواند منشأ خدمات بیشتری باشد.
نگاه امام و رهبری به کشور و جریانات سیاسی در حاج‌قاسم تبلور یافته بود
این رویه که امام(ره) در پیش گرفته بودند و رهبری هم امروز همین رویه را دنبال می‌کنند، در شهید سلیمانی خیلی خوب تبلور یافته بود. این نگاه دورنگر و کلان‌نگر در این شهید وجود داشت درحالی که در بسیاری از ما وقتی یک دولت را قبول نداریم یا با دولتی زاویه داریم، نه‌تنها در مقام تقویت او برنمی‌آییم بلکه از ته دل خود خوشحال می‌شویم که زمین بخورد و موفق نباشد. فکر نمی‌کنیم که عدم‌توفیق این دولت به‌معنای عدم‌توفیق ملت است، عدم‌کارآمدی او به‌معنای عدم‌کارآمدی نظام جمهوری اسلامی است. به این امر توجه نداریم و همان نگاه خودمحور خود را داریم یعنی فکر می‌کنیم همه‌چیز باید بر مدار ما بچرخد. به‌عبارت دیگر اگر از کسی خوش‌مان آمد باید کمک کرد تا توفیق یابد و اگر از کسی خوش‌مان نیامد نباید کمک کنیم. این نگاه، نگاهی معیوبی است که کاملا شهید سلیمانی با آن بیگانه است.
این امر را در نوع مواجه حاج‌قاسم با روحانی می‌بینیم. در جایی که روحانی سپاه پاسداران را نقد می‌کند حاج‌قاسم می‌گوید من سپاه هستم، به من فحش بدهید اما در جایی که روحانی از انقلاب دفاع می‌کند حاج‌قاسم از ایشان حمایت می‌کند. این امر مصداق صحبت شماست؟
درست است. آقای روحانی به هر ترتیبی منتخب مردم است. این منتخب چند سال اداره امور جامعه را در دست دارد. بعد صحنه را ترک می‌کند و کس دیگری با رای مردم جای او را می‌گیرد. در مدتی که او در سرکار است اگر کشور متوقف شود، امور کشور پیش نرود و یک ناکارآمدی را رقم بزنیم حاصل این امر تنها متوجه آقای روحانی نمی‌شود. درست است که کارنامه آقای روحانی ضعیف می‌شود ولیکن فراتر از آقای روحانی نظام سیاسی جمهوری اسلامی ناکارآمد تلقی خواهد شد. فراتر از آن مردم زیان می‌بینند یعنی امکانات مردم در خدمت مردم قرار نخواهد گرفت. تلاش‌های شهید سلیمانی در این زمینه یعنی تعامل با دولت آقای روحانی بسیار سازنده است. به‌نوعی که آنها هرگز آقای روحانی را در نقطه مقابل خود نمی‌بینند و ندیده‌اند. رابطه او با وزیر خارجه گرچه بر حسب ظاهر در یک حوزه مشترک با هم قرار دارند و تبعا رقابتی شکل می‌گرفت و یک نوع اصطکاک‌هایی ایجاد می‌شد چون هر دو هم در حوزه بین‌الملل کار می‌کردند، ولیکن این احساس ایجاد نمی‌شود چراکه نوع تعامل شهید سلیمانی بسیار فراتر از منیت‌های شخصی است. اصلا در این قالب نمی‌گنجد. نگاه او به مسائل ملی بسیار قوی است لذا اصلا خود را نمی‌بیند. چون خود را نمی‌بیند طبیعتا محل نزاع هم نمی‌شود.
حاج‌قاسم واقعا به جمهوریت نظام اعتقاد داشت
این یعنی نگاه دقیق به جمهوریت نظام؟
بله، من فکر می‌کنم باید به این توجه داشت که نگاه شهید سلیمانی به جمهوریت یک نگاه باورمندی است. یعنی نگاه صوری ندارند. این نیست که دنبال توجیه باشند که فلان جریان با فریب رای آورده است، بنابراین جا دارد فلان جریان را مورد حمایت قرار ندهیم یا با او کار نکنیم.نگاه او بسیار فراتر از این حرف‌هاست و به جمهوریت واقعا اعتقاد دارد. یعنی اگر رشدی برای جامعه قائل است از مسیر جمهوریت قائل است. به‌عبارت دیگر شهید سلیمانی معتقد است مردم باید رای بدهند و همه امکانات برای جریانی که با رای مردم روی کار آمده فراهم باشد و بعد هم مردم قرار است تجربه‌ای کسب کنند و رشدی را عاید خود سازند. آنها باید این رشد را از کانال جمهوریت کسب کنند یعنی درواقع یک جریان را روی کار بیاورند و آن جریان در یک محیط کاملا هموار کارکرد خود را عرضه کند یا اهداف خود را دنبال کند و بعد مردم قضاوت کنند که این جریان تا چه حد قابل اتکا و اعتماد است. این ارزیابی به جامعه رشد می‌دهد.
حاج‌قاسم مردم را محور رسالت اسلام می‌دانست
چون نگاه شهید سلیمانی نگاهی است که اسلام یعنی مکتب اسلام به مردم دارد، حاج‌قاسم مردم را محور رسالت اسلام می‌دانست، یعنی تعالی و ارتقای مردم را هدف اصلی اسلام می‌داند. شما می‌توانید پیروی او از مکتب اسلام را به‌خوبی و مشهود ببینید و اگر تلاش کنیم، می‌بینیم این نگاه حتی محدود به ملت ایران نمی‌شود، گرچه او تعلق فراوانی به این آب و خاک داشته و سال‌ها در دفاع از مرزهای این سرزمین تلاش کرده و جراحات زیادی برداشته است، اما نگاه او محدود به مردم ایران نیست. او علقه‌ای به بشریت دارد. در هر جایی که می‌تواند به بشریت خدمت کند در آنجا کوتاهی نمی‌کند.
ارسال نظر