به گزارش «فرهیختگان»، وقتی تمام تکیه و امید خوانندگان و تهیه‌کنندگان موسیقی به کنسرت‌ها معطوف شود آن‌وقت ورود یک ویروس غریبه می‌تواند چنان ضربه‌ای بزند که پس از گذشت چهارماه از ورود این ویروس، نوازندگان و خوانندگانی باشند که برای تهیه مایحتاج زندگی به مشکلات جدی بر بخورند. میزان فروش نسخه فیزیکی آلبوم‌ها که قبل از کرونا نزدیک به صفر شده بود در اطراف همان عدد می‌چرخد و اوضاعش بدتر شده است. تک آهنگ‌ها هم که بیشتر با موضوع مقابله با کرونا و امیدبخشی به جامعه بود. کنسرت‌های خارج از ایران هم که تعطیل بودند و تنها می‌ماند کنسرت‌های آنلاین. در دو هفته گذشته قرار بود برگزاری کنسرت‌ها با حضور تماشاگر و رعایت فاصله اجتماعی از سر گرفته شود که با شدت گرفتن قدرت کرونا تمام کنسرت‌ها لغو شد و تهیه‌کنندگان هم به دلیل نبود شفافیت مالی و ارقامی، تمایلی به برگزاری کنسرت‌های آنلاین ندارند.

نادر رجب‌پور، رئیس مجمع صنفی تولیدکنندگان آثار شنیداری در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با بیان اینکه ارتزاق اصلی خانواده موسیقی از برگزاری کنسرت است، گفت: «درآمد مالی افراد و گروه‌ها از اسفندماه سال گذشته تاکنون به صفر رسیده است و هنرمندان موسیقی در وضعیت معیشتی خطرناکی هستند. واقعیت این است که دولت و مسئولان باید به‌طور کلی فکری به حال اهالی هنر بکنند. شاید من نباید این حرف را بزنم اما ما هنرمندانی داریم که برای تهیه نان شب‌شان هم درمانده‌اند. اگر بخواهیم آماری از گردش مالی سال 99 بدهیم باید بگویم نزدیک به صفر.»

اگر اردیبهشت سال گذشته و براساس قانون بودجه سال جاری، اهالی موسیقی مکلف ‌شدند 10 درصد بهای بلیت اجراهای صحنه‌ای در تهران و کلانشهرها را به‌حساب درآمدهای عمومی، نزد خزانه‌داری کل کشور واریز کنند تا برای ساماندهی اصحاب فرهنگ و هنر شهرستان‌های غیرمراکز استان هزینه شود، امسال اما اصلا بلیتی فروخته نشد که بخواهد افزایشی هم داشته باشد. شاید کنسرت‌گذاران راضی بودند امسال کنسرت داشتند و 10درصد را هم می‌دادند. البته تلاش‌های ما برای یافتن اطلاعاتی از درآمد تهیه‌کنندگان در قبال برگزاری کنسرت‌های بهار 98 به نتیجه نرسید و سعی کردیم به آمار6  ماهه نخست دفتر موسیقی در مهرماه 98 اکتفا کنیم. البته با توجه به اینکه مجوز اجرای صحنه‌ای موسیقی در استان‌ها را ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر می‌کنند و در تهران نیز مجوز اجرای صحنه‌ای موسیقی در سالن‌های کمتر از 500 نفر ظرفیت را اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران صادر می‌کند، آمار اجراهای صحنه‌ای در استان‌ها و سالن‌های کمتر از 500 نفر ظرفیت تهران در این آمار لحاظ نشده و فقط مجوزهای اجراهای صحنه‌ای که دفتر موسیقی صادر کرده در آمار آمده است که همین خلأ هم می‌تواند در شفاف نبودن درآمدها موثر باشد. در نیمسال نخست سال گذشته 270 عنوان اجرای صحنه‌ای با 520 اجرا از دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز گرفتند. از بین 270 عنوان اجرای صحنه‌ای در 6 ماه نخست سال قبل، 135 عنوان موسیقی پاپ، 52 عنوان موسیقی سنتی، 47 عنوان موسیقی کلاسیک، 19 عنوان موسیقی تلفیقی و 17 عنوان موسیقی نواحی بوده است. در نیمه نخست سال 97، 273 عنوان اجرای صحنه‌ای موسیقی با 548 اجرا از دفتر موسیقی مجوز گرفته بودند.

 آمارهای کنسرت‌های آنلاین

تنها فعالیت جمعی موسیقی از زمان کرونا تا الان، کنسرت‌های آنلاین بوده که هنوز آمار دقیقی از آن منتشر نشده است. نه کسی از گردش مالی‌اش خبر دارد و نه تعداد رسمی و دقیق بینندگانش قابل محاسبه است.  اداره‌کل فرهنگی شهرداری تهران در پاسخ به این پرسش که برگزاری کنسرت‌های آنلاین به چه شکلی صورت می‌گیرد و شما چه صرفه‌ای از این بابت دارید؟ توضیح داده که البته ما دستمزدی هم به گروه‌ها پرداخت کردیم چون باید فضای کسالت‌بار منزل ماندن را تلطیف می‌کردیم. به همین دلیل هزینه‌ای که باید صرف ایجاد نشاط اجتماعی میدانی می‌شد، در این بخش صرف شد.البته بعدها امیر حسین بی‌ریا، مدیر برگزاری کنسرت‌های آنلاین اعلام کرد که در ۱۵ شب اجرای پیاپی کنسرت‌های آنلاین در برج میلاد تهران در مجموع بازدید بیش از ۴۳ میلیون بازدیدکننده وجود داشتند. این اداره درباره میزان مخاطبان کنسرت‌های آنلاین با استناد به آمار فنی ارسال شده خودشان، مخاطب حدود 30 تا 35 نفری را عنوان کرده‌اند. عددی که واکنش‌های زیادی را برانگیخت که اغلب‌شان منفی بودند. البته اواخر فروردین سال جاری و براساس آماری که تسنیم منتشر کرد؛ معلوم شد که کنسرت‌های علی زندوکیلی با مجموع 9 میلیون و 456 هزار و 893 بازدید رکورددار کنسرت‌های آنلاین بوده است.

کنسرت گروه «لیان» به سرپرستی محسن شریفیان با مجموع 9 میلیون و 344 هزار و 723 بازدید در رده دوم قرار داشته است. البته کنسرت گروه «لیان» بازپخش هم داشته که در هنگام بازپخش هم دو میلیون و 923 هزار و 629 بازدیدکننده داشته است. کنسرت روزبه بمانی با بیش از هشت میلیون بازدید‌کننده و کنسرت مهدی جهانی با بیش از هفت میلیون بازدید‌کننده؛ از پربیننده‌های کنسرت آنلاین بوده‌اند. براساس آماری که روابط‌عمومی معاونت هنری در اختیار «فرهیختگان» قرار داده است تعداد کنسرت‌های آنلاین تهران از ابتدای سال تا نیمه اردیبهشت 28 مورد و در هفت استان دیگر تا 50 اجرا بوده است. به‌جز تهران، استان‌های آذربایجان‌شرقی، بوشهر، هرمزگان، کرمانشاه، یزد، کرمان و جزیره قشم هم میزبان کنسرت‌های آنلاین بوده‌اند. 78 کنسرت آنلاین و رایگان تاکنون برگزار شده که البته کسی از رقم‌های ردوبدل شده بین هنرمندان و شهرداری و وزارت ارشاد خبر دقیقی ندارد. این کنسرت‌ها برای کوتاه‌مدت در حکم آرامبخش عمل کردند، اما مگر 78 کنسرت و گروه موسیقی، چه درصدی از کل جامعه موسیقی است؟ چند نفر توانسته‌اند برای یک‌بار نانی را سر سفره‌شان ببرند؟

 سرنوشت موسیقی در سال 99؟

فعلا که دوباره محدودیت‌ها برگشته و کنسرت‌های 50 درصدی هم تعطیل شدند. کنسرت‌هایی که بلیت‌فروشی‌شان به دلیل افزایش بدون مجوز تعطیل شدند. اما قرار است چه اتفاقی در حوزه موسیقی و اصلا به‌طور کلی برای فرهنگ و هنر بیفتد؟ وضعیت موسیقی کمی بهتر از تئاتر است و بدتر از سینما و کتاب. قرار است برگزاری کنسرت‌های آنلاین تبدیل به یک رویه شود؟ چه تعداد خواننده یا گروه‌های موسیقی می‌توانند از این راه امرارمعاش ‌کنند؟ وام‌های دولت برای جبران خسارات ناشی از کرونا قرار است کی پرداخت شود و برای ادامه سال چه برنامه‌هایی وجود دارد؟ اگر قرار است کمکی شود شفاف و سریع گفته و عمل شود. موسیقی در سال 99 بی‌صدا و البته غمگین است.

* نویسنده: سیدمهدی موسوی‌تبار، روزنامه‌نگار