کرونا باعث انقلاب در حوزه ارتباطات شد

به گزارش «فرهیختگان آنلاین»،  به‌طور مشخص پذیرش تکنولوژی در ایران سه مرحله را طی می‌کند. براساس سابقه تاریخی، مرحله اول در برخورد با تکنولوژی، مرحله امتناع و عدم‌پذیرش است. تکنولوژی بعضا قواعدی دارد که با فرهنگ ما نمی‌خواند. شاید نمونه این موضوع را بتوان در جنگ چالدران مثال زد. درآن مقطع سوارکاران قزاق با رشادت می‌جنگیدند ولی دشمن با یک تفنگ سرپر و توپ آنها را نابود می‌کرد. این یک جنگ ناجوانمردانه بود و قزاق‌ها هم این موضوع را نمی‌پذیرفتند. پس از آن وارد مرحله ابتکار شدیم که بالاخره یکسری از سلاح‌ها را داشته باشیم تا دست‌کم بتوانیم از خود دفاع کنیم. گرچه هیچ‌گاه بنای حمله ناجوانمردانه نداشتیم. هم‌اینک نیز به دوره امتزاج رسیده‌ایم؛ دوره‌ای که تکنولوژی را پذیرفته‌ایم و دوست زندگی ما است. جو کرونا باعث ایجاد یک انقلاب دراین زمینه شد و کسانی که اساسا با موبایل و لپ‌تاپ مخالف بودند و از پذیرش آن امتناع می‌ورزیدند بدون‌اینکه دوره ابتکار را بگذرانند، جهش یافتند و وارد دوره امتزاج شدند. در موارد بسیاری شاهد گلایه‌مندی والدین از اپلیکیشن شاد بودیم. ولی درنهایت خیلی‌ها مجبور شدند فرش زیرپای خود را نیز بفروشند تا ابزار آموزش مجازی را برای فرزندان خود فراهم آورند. چراکه فرزندان‌شان مهم‌تر بودند. کرونا لباس غفلت را که خیلی از مسئولان به تن کرده و از پذیرش برخی فضاها امتناع می‌کردند، از تن آنها انداخت و آنها را عریان کرد. امروز افزایش سواد رسانه‌ای نیز تا حد زیادی اتفاق افتاده است. ما به‌اجبار باید برخی حداقل‌ها را یاد بگیریم. یعنی آن استاد محترمی که بلد نبود کامپیوتر را روشن کند و تا مرحله خاموش کردن باید یک نفر به او کمک می‌کرد باید برخی ضروریات را فرابگیرد و در غیر این صورت به‌طور طبیعی از این چرخه بیرون رانده خواهد شد. به یاد دارم زمانی در دانشگاه می‌گفتند اگر استادی ایمیل بلد نباشد نباید در حوزه ارتباطات وارد شود.
واقعیت‌های زیادی پنهان بود که کرونا آنها را برای ما آشکار کرد. ناتوانی برخی دانشگاه‌های مدعی و پرادعا و پرطمطراق و پرتکلف در آموزش مجازی یکی از این موارد بود. این درحالی است که خیلی از دانشگاه‌های کوچک‌تر نشان دادند می‌توانند در همین بستر بدون مشکل به فعالیت آموزشی خود ادامه دهند اما آموزش مجازی در برخی دانشگاه‌های بزرگ ما به ارسال ویس در واتساپ محدود شده است. باید ارزیابی شود که چرا این ضعف‌ها اتفاق افتاده است. اتفاق دیگری که درحال حاضر شاهد آن هستیم فاصله‌گذاری رسانه‌ای همزمان با فاصله‌گذاری اجتماعی است. باید به چالش اعتماد عمومی به‌طور ویژه توجه کرد. ممکن است تعداد بینندگان تلویزیون ما ده‌ها برابر فلان تلویزیون خارجی باشد، ولی مخاطبان، چقدر به آن و چقدر به تلویزیون ما اعتماد دارند؟ رسانه‌ها به وجود آمدند برای اینکه سبک زندگی مخاطب را تغییر دهند. امروز طیف قابل‌ملاحظه‌ای از مخاطبان، وقت خود را با BBC تنظیم می‌کنند. رسانه‌ها این بلا را بر سر جامعه آوردند و اگر برای این موضوع چاره‌اندیشی نکنیم دچار آسیب‌های فراوانی خواهیم شد، چراکه بسیاری از رسانه‌ها اعتقادات و باورهای جامعه را تخریب می‌کنند و اساسا کارکرد آنها این است که تخریب کنند.
در فضای پساکرونا از این به بعد آموزش‌های غیررسمی اهمیت می‌یابند و باید خود را برای این آماده کنیم. رسانه‌های جریان اصلی ضعیف می‌شوند. امتداد فاصله‌گذاری رسانه‌ای را خواهیم داشت و همزمان با آن همگرایی رسانه‌ای بین ارتباطات سنتی و ارتباطات مجازی اتفاق می‌افتد. به‌عنوان نمونه خانم‌های جلسه‌ای نمی‌توانند مجالس خود را برگزار نکنند. همین طیف امروز در واتساپ مشغول فعالیت هستند. این موضوع قابل‌مطالعه است که کرونا چه تاثیری در برگزاری سنتی روضه‌های خانگی خواهد داشت. به‌طور حتم تجربه‌های جدیدی در این زمینه شاهد خواهیم بود. این تغییرات به همه حوزه‌ها نظیر ورزش نیز تسری خواهد یافت. در آلمان مسابقات فوتبال بدون تماشاچی برگزار می‌شود. ادامه این رویه شاید امکان‌پذیر نباشد، چراکه فوتبال جذابیت و هیجان خود را از دست خواهد داد. در حوزه هنر کنسرت‌ها به‌صورت آنلاین برگزار می‌شوند. امروز کتابخانه‌های مجازی رونق بیشتری یافته‌اند و دسترسی‌های بیشتری برای آنها ایجاد شده است.
در فضای بعد از کرونا، ادامه سبک و سیاق آموزشی سابق برای دانشگاه‌ها نیز ممکن نخواهد بود. دانشجویان به لحاظ فناوری ارتباطی از اساتید جلوتر خواهند افتاد و در صورت پرنشدن گپ شکل گرفته، این موضوع مشکلات بعدی را ایجاد می‌کند.
در چنین بستری مساله نظارت و پاسخگویی صورتی متفاوت خواهد یافت. در این رابطه چندی پیش شاهد بودیم که استادی در کلاس درس به دانشجویان اهانت کرد و فایل صوتی آن همان شب به سرعت در فضای مجازی بازتاب یافت و به فاصله کوتاهی نیز دانشگاه مربوطه جوابیه داد و پاسخگو شد. این درحالی است که در گذشته، وقتی رسانه‌ای موضوعی خاص را درباره یک مسئول یا دستگاه منتشر می‌کرد یک هفته طول می‌کشید که پاسخ آن مسئول یا آن دستگاه به دست روزنامه برسد. امروز اما به مدد رسانه‌ها، موضوع پاسخگویی ماهیتی متفاوت یافته و همان‌گونه که ملاحظه شد فشار رسانه‌ای در اسرع وقت یک دانشگاه را وادار به پاسخگویی درباره موضوع مورد‌ اشاره کرد.