
«آبیته یا قرمزته؟» قرمز هستی یا آبی؟ مساله اصلی در ایران و بهخصوص تهران. سوالی که نهتنها هواداریات را مشخص میکند، بلکه نشان میدهد چگونه دیدگاهی داری. رویارویی استقلال و پرسپولیس در ایران، نبرد مرگ و زندگی است و براساس تحقیقی که صورت گرفته از آن بهعنوان بزرگترین و مهمترین دربی آسیا یاد شده است.
این رقابت حتی با دعواهای سیاسی و مسائل اجتماعی نیز آمیختهشده و همین حساسیتها باعثشده حواشی زیادی در طول مسابقات دو تیم ایجاد شود. زمانی که این دربی در تهران برگزار میشود، همهچیز در این شهر متوقفشده و تمام نگاهها به این بازی دوخته میشود. اکثر مردم برای شروع آن لحظهشماری میکنند و تا پایان مسابقه چشم از آن برنمیدارند.
خود دربی برخلاف بیشتر دربیهای دنیا چندان سابقه زیادی ندارد و نخستین بازی دو تیم در سال 1968 برگزار شده است. در سالهای دهه 70 میلادی پرسپولیس بر خلاف حریف خود بیشتر بین طبقه کارگر و مردم عادی دارای هوادار بود. اتفاقات سیاسی در ایران طی آن سالها در ورزش هم تاثیر گذاشته بود و همین تفاوت قشر هوادار دو تیم باعث ایجاد تنشها و درگیریهای زیادی بین بازیکنان و هواداران دو تیم شده بود. همانگونه که در فضای سیاسی و اجتماعی آن روزها نیز همینگونه بود.
نخستین اتفاق مهم در دیدار دو تیم نیز در سال 1970 رخ داد. بازیکنان پرسپولیس درحالیکه تا دقیقه 82 بازی با یک گل از حریف عقب بودند در اعتراض به داوری یکطرفه، زمین بازی را ترک کردند. همین اتفاق فصل بعد هم رخ داد و بازهم این قرمزها بودند که از داوری شاکی بودند و ترک زمین کردند.
با درگیریهایی که در دیدارهای این دو تیم رخ میداد، عجیب نبود که فدراسیون فوتبال ایران از سال 1995 تصمیم گرفت قضاوت دربیها را به داوران خارجی بسپارد تا تنشها و اعتراضات هواداران دو تیم را آرام کند. این تصمیم نیز پس از یک دیدار جنجالی دیگر اتخاذ شد. در دربی 38، پرسپولیس با دو گل از آبیها پیش بود، اما استقلال با دو گل پیاپی بازی را به تساوی کشاند که یکی از آنها از روی نقطه پنالتی بود. بازیکنان و هواداران پرسپولیس معتقد بودند داور قضاوتی یکطرفه دارد؛ هواداران به زمین یورش بردند و بازی نیمهتمام ماند. پس از این درگیریها قضاوت بازیهای دو تیم به داوران خارجی سپرده شد. تا سال 2009 که مجددا داوران ایرانی برای این دیدار انتخاب شدند.
یکی دیگر از مصافهای جنجالی دو تیم به دربی سال 2000 برمیگردد که پرویز برومند، دروازهبان استقلال با مشت به صورت پایان رافت کوبید و یک بلوای دیگر در ورزشگاه آزادی برپا شد که حتی باعث شد درگیری هواداران دو تیم به بیرون از ورزشگاه هم کشیده شود. 250 اتوبوس شهری تخریب و به چندین مغازه نیز آسیب وارد شد. با دخالت پلیس 60 نفر از هولیگانها بازداشت شدند و سه بازیکن دو تیم نیز شب را در بازداشتگاه گذراندند. پس از این مسابقه چند بازیکن دو تیم به محرومیت حتی تا 18 ماه نیز محکوم شدند.
محمد تقوی، بازیکن سابق استقلال درباره این دیدار میگوید: «دربی برای مردم تهران بسیار مهم است. مثلا در انگلیس مردم بعد از بازی نتیجه را میپذیرند، اما اینجا با یک باخت همهچیز عوض میشود. همه فصل تحتالشعاع این بازی است، شما میتوانید در جدول پنجم یا ششم شوید ولی اگر دربی را ببرید از قهرمانی ارزشمندتر خواهد بود.»
یکی از راهکارهایی که برای کاهش تنش در دیدارهای دو تیم به ذهن برگزارکنندگان رسید، برگزاری مراسم شام مشترک پیش از مسابقه بود، اما این کار نیز کمک چندانی به کاهش تنشها نکرد.
* مترجم : سیامک خاجی